किसानलाई तरुल खन्ने चटारो

जिल्लाको शंकरपुर, राजघाट, हजरिया, कर्मैया, बरहथवालगायतका ठाउँमा व्यावसायिक तरुल खेती हुँदै आएको छ । यहाँको तरुल काठमाडौं, पोखरा, वीरगन्ज, इटहरी लगायतका प्रमुख सहरहरूमा पुग्ने गरेको छ । अहिले तरुलको माग बढेपछि व्यापारीहरू किसानको खेतमै पुगेर खरिद गरी पठाउन थालेका छन् । कतिपय खन्न बाँकी रहेको तरुल पनि व्यापारीले खरिद गरी आफ्नै ज्याला लगाएर खन्न थालेका छन् । माग बढेर व्यापारी खेतमै पुग्दा किसान दंग छन् । यस वर्ष तरुलको मूल्य राम्रै पाएको उनीहरू बताउँछन् ।

तरुल प्रतिकिलो ५० देखि ६० रुपैयाँसम्म बिक्री भइरहेको वाग्मती नगरपालिका–६ का किसान नागेश्वर महतोले बताए । उलने यस वर्ष बढी वर्षा भएकाले तरुलको उत्पादनमा कमी आएको जानकारी दिए । ‘यस वर्ष तरुलको मूल्य राम्रो छ, माघी पर्व जति नजिकियो त्यति मूल्य राम्रो पाउने हो,’ उनले भने, ‘यस वर्ष अत्यधिक वर्षा भएकाले उत्पादन अलि कम भएको छ, तर पनि अरू बालीभन्दा यसमा किसानलाई फाइदा नै छ ।’

व्यापारी आफैंले खनेर लाने तरुलको मूल्य भने प्रतिकट्ठा २५ हजारमा बिक्री गरेको सोल्टीका किसान जंगबहादुर महतोले बताए । उनले ज्याला मजदुर पाउन मुस्किल परेपछि व्यापारीलाई नै बिक्री गरेको बताए । महतोले १३ कट्ठामा लगाएको तरुलमध्ये १० कट्ठाको तरुल व्यापारीलाई २ लाख ५० हजारमा बिक्री गरेको सुनाए । उनले बाँकी रहेको ३ कट्ठाको तरुल बीउका लागि जोगाएर राखेको जानकारी दिए ।

महतोले दुई दशक अघिसम्म नेपालमा धेरैजसो तरुल भारतबाट आउने गरेको देखेपछि व्यावसायिक खेती थालेको बताए । ‘दुई दशक अघिसम्म काठमाडौंको कालीमाटी तरकारी बजारमा भारतबाट तरुल आउने गरेको थियो, त्यो देखेर भारतीय बजार हामी किसानले विस्थापन गर्नुपर्छ भनेर सोच बन्यो,’ उनले भने, ‘यसले किसानलाई पनि टेवा पुग्यो ।’ महतोका अनुसार सर्लाहीको रातो तरुल मुलुकभरि प्रख्यात छ । उनले सर्लाहीको तरुलका लागि बजारमा कहिल्यै समस्या नभएको सुनाए ।

स्थानीय व्यापारी शम्भु महतोले रातो तरुलको माग बढेपछि किसानलाई राम्रै मूल्य तिरेर खरिद गरिरहेको बताए । उनले बजार सुनिश्चित भएपछि मूल्य खासै समस्या नरहेको जानकारी दिए ।

‘रातो तरुलको माग बढिरहेको छ, यो अन्य तरुलभन्दा महँगो हुन्छ,’ उनले भने, ‘सर्लाहीमा पाउने अधिकांश तरुल रातो रहेकाले किसानले पनि राम्रै मूल्य पाइरहेका छन् ।’ जमिनमुनि फल्ने तरुलले बढी मूल्य पाउँछ भने जमिनभन्दा बाहिर फल्ने तरुलले कम मूल्य पाउने गरेको महतोले बताए । एक बिघाभन्दा बढी तरुल खेती गर्ने किसानले भने आफैं ट्रकमा हालेर काठमाडौं पुर्‍याइरहेका छन् ।

फागुनदेखि जेठसम्म रोपिने तरुल पुसदेखि फागुनसम्म खन्ने गरिन्छ । सर्लाहीमा २०० हेक्टरभन्दा बढी क्षेत्रफलमा झन्डै १२ हजार मेट्रिक टन तरुल उत्पादन हुने गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र मलंगवाले जनाएको छ ।