रेल चलाउने मिति फेरि सर्‍यो

तर असारभित्रै रेल चलाउन सक्ने अवस्था नरहेको भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयले जनाएको छ । भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री वसन्तकुमार नेम्वाङले जेठ अन्तिममा अवस्था सहज हुनेबित्तिकै रेल चलाउन निर्देशन दिएका थिए । रेलमा काम गर्ने कर्मचारीको तालिम नसकिई रेल चल्न नसक्ने मन्त्रालय आफैंले उल्लेख गर्दै आएको छ । नीतिगत, व्यावहारिक र प्राविधिक सबै कुराको व्यवस्थापन भइसकेकाले निषेधाज्ञा खुल्नासाथ सञ्चालनको तयारीमा लाग्न मन्त्री नेम्वाङले निर्देशन दिएका थिए ।

निषेधाज्ञा खुकुलो भयो । तर कर्मचारी तयार भइनसक्दा रेल चल्नेबारे अझै अन्योल छ । जयनगर–जनकपुर खण्डमा रेल चलाउने तयारी गरेको यो पहिलो घटना भने होइन । गत असोज २ मा ल्याइएका दुई रेल सेट चलाउन धेरै मिति तय गरिए । तर पालले छोपिएका रेलको ‘घुम्टो’ अझै खुल्न सकेन । गत वर्ष पनि सञ्चालनमा कोभिडको प्रभाव परेको र यो वर्ष पनि त्यही समस्या दोहोरिएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।

निषेधाज्ञाअघि भारतीय प्राविधिकको उपस्थितिमा १० दिनसम्म तालिम सञ्चालन भयो । एकमहिने तालिम नसकिँदै निषेधाज्ञा भएपछि बीचमै तालिम रोकियो । तालिम शुक्रबार (असार २५ मा) सकिने भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयका प्रवक्ता केशवकुमार शर्माले बताए । ‘स्टेसनहरू बिग्रिने र कहिले सामान चोरी हुने भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘सामान चोरी भएका ठाउँमा राख्न लगाउने, संरचना भत्किएका र बिग्रिएका ठाउँमा बनाउन लगाएर साउन ६ गते भारतले संरचना हस्तान्तरण गर्ने तयारी छ ।’ संरचना हस्तान्तरण गरेपछि साउन दोस्रो साताभित्रै रेल चलाउने गरी काम भइरहेको उनको भनाइ छ ।

यता रेल विभागका पूर्वमहानिर्देशक बलराम मिश्र भने रेल सेट खरिद सम्झौता गर्ने बेलामै भारतसँग २६ जना प्राविधिक ल्याउनेबारे टुंगो लगाउन नसक्दा अहिले समस्या आएको बताउँछन् । तत्कालीन भौतिकमन्त्री रघुवीर महासेठले तत्काल रेल खरिद अगाडि बढाउने कुरामा मात्र चासो देखाएको उनको भनाइ छ । ‘रेल सेट बन्न समय लाग्ने देखिएपछि पहिला यसतर्फ नै सबैको ध्यान गयो,’ उनले भने, ‘मन्त्री महासेठले पनि भारतबाट रिटायर्ड कर्मचारी ल्याएर रेल चलाउने र त्यहीबीचमा नेपाली कर्मचारी भर्ना गर्ने भन्ने सोच बनाउनुभएको थियो तर त्यसो हुन सकेन ।’

रेल ल्याउन धेरै मिहिनेत परेको उनले बताए । ‘विभागले तयारीमा कुनै ढिलाइ गरेको थिएन, यहीबीचमा कोभिड पनि देखापर्‍यो, त्यो बेलामा रेल चलाउन र कर्मचारीका लागि नियम–कानुन पनि थिएनन्,’ उनले भने । अहिले समन्वय अभावले गर्दा रेल चलाउन ढिलाइ भएको उनको बुझाइ छ । कर्मचारीदेखि कार्यालय व्यवस्थापन आदि सबै तयारी भइसकेको जनाइएको छ । अध्यादेशमार्फत रेल सञ्चालनसम्बन्धी कानुन पनि आइसकेको छ ।

अहिले जयनगरदेखि कुर्थासम्म ३५ किलोमिटरमा रेल चल्नेछ । त्यसपछि थप १७ किमि दूरीमा रहेको विजलपुरासम्म रेल पुग्ने जनाइएको छ । रेल सेट जनकपुरको इनर्वा स्टेसनमा सशस्त्र प्रहरीको बेसक्याम्पअघि पालले छोपेर राखिएको छ । रेल सेट ८४ करोड ६५ लाख रुपैयाँमा भारतको कोंकण रेलवे कर्पोरेसन लिमिटेडले तयार गरेर दिएको हो । अहिले कोंकणकै प्राविधिकले थन्किएका रेलको जाँच गर्दै आएका छन् ।