कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२३.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १३४

वर्षौंदेखि सुस्त गौरवका आयोजना

मेलम्ची होस् कि माथिल्लो तामाकोसी, गौतमबुद्ध क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल होस् कि रानी जमरा कुलरिया सिँचाइ आयोजना, जहिल्यै सुस्तको सुस्त रहे
विमल खतिवडा

काठमाडौँ — मुलुकको आर्थिक विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्ने भन्दै सरकारले २४ आयोजनालाई राष्ट्रिय गौरवका आयोजनाको नाम दिएको छ । तर प्रायः आयोजना लामो समयदेखि पूरा हुन सकेका छैनन् । ठूला र सबैको चासोमा परेका आयोजनाको प्रगति अति सुस्त छ ।

वर्षौंदेखि सुस्त गौरवका आयोजना

एउटा उदाहरण हो, मेलम्ची खानेपानी आयोजना । काठमाडौंबासीले मेलम्चीको पानी आउला र उपभोग गर्न पाइएला भनेको लामै समय भयो । अझै पानी कहिले आउँछ, टुंगो छैन । खानेपानी मन्त्रालयले भने समयसमयमा पानी ल्याउने समय घोषणा गर्न बिर्संदैन । तर मेलम्चीको पानी मेलम्चीमै रह्यो । उपत्यकामा १७ करोड लिटर खानेपानी वितरण गर्ने उद्देश्यसहित आर्थिक वर्ष २०५५/५६ मा सुरु भएको आयोजना आर्थिक वर्ष २०७१/७२ मा सकिनुपर्ने हो । तर पटकपटक समय थपिए पनि काम सकिएन । आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा ९५ दशमलव १२ प्रतिशत प्रगति रहेकामा अहिले ९८ दशलमव ५ प्रतिशत छ ।

‘पूर्ण रूपमा परीक्षण गर्नेबारे छलफल भइरहेको छ,’ आयोजनाका प्रवक्ता राजेन्द्र पन्तले भने, ‘हेडवर्क्सको काम ९० प्रतिशत सकिएको छ । पानी परीक्षण गर्ने समयभित्र यसको निर्माण पनि सकिनेछ ।’ परीक्षण सफल भए त्यही हेडवर्क्सबाट स्थायी रूपमा पानी चढाउन सकिने उनको भनाइ छ ।

अर्को बहुप्रतीक्षित आयोजना हो, माथिल्लो तामाकोसी जलविद्युत् आयोजना । ४ सय ५६ मेगावाटको यो आयोजना २०६७/६८ देखि सुरु भई २०७२/७३ मा सक्ने लक्ष्य थियो । आयोजना अहिले अन्तिम चरणमा छ । तर अझै सकिएको छैन । यसको भौतिक प्रगति ९९ दशमलव ८ प्रतिशत छ । चैतबाट विद्युत् परीक्षण गर्ने योजना रहेको आयोजनाका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत विज्ञान श्रेष्ठ बताउँछन् । ‘कोभिड महामारीका बेला पनि हामीले काम गर्दै गयौं, यसका बाबजुद पनि प्राविधिक समस्या आइपरे,’ उनले भने, ‘त्यसको पनि विकल्प खोजेर काम गरिरहेका छौं ।’ चैतसम्म पूर्ण जडानको काम सकेर परीक्षण गर्ने योजना रहेको उनको भनाइ छ ।

गौरवका आयोजनामा पुरानो हो, लुम्बिनी क्षेत्र विकास कोष । यहाँ अन्तर्राष्ट्रिय केन्द्र निर्माण गर्ने लक्ष्यसाथ २०४२ सालमै योजना अघि सारिएको हो । तर आयोजना अझै सकिएको छैन । हुलाकी राजमार्ग निर्माण सुरु भएको पनि दशक नाघ्यो । समयअवधि सकिन दुई वर्ष बाँकी छँदा भौतिक प्रगति ५७ प्रतिशत मात्र छ । आर्थिक वर्ष २०७९/८० भित्र आयोजना निर्माण सक्नुपर्ने छ । २०६६/६७ बाट सुरु आयोजनाको वित्तीय प्रगति ५७ दशमलव ७ प्रतिशत छ । अहिलेसम्म ३७ अर्ब ५४ करोड ३६ लाख ७० हजार रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ ।

गौरवका आयोजनामध्ये केहीले भने आशा जगाएका छन् । गौतमबुद्ध क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको काम लकडाउनमा पनि रोकिएन । जति जनशक्ति उपलब्ध थिए, त्यतिबाटै काम अघि बढ्यो । यति बेला चीनबाट प्राविधिक आइनपुग्दा भने उपकरण जडानका काम रोकिएका छन् । तोकिएको समयमा भने यो आयोजना नसकिने निश्चितप्रायः छ । गौतमबुद्ध विमानस्थलको अहिलेसम्मको भौतिक प्रगति ९४ र पोखराको ६८ प्रतिशत छ ।

पोखरामा पनि चिनियाँ कामदार नआउँदा काममा तीव्रता दिन नसकिएको आयोजनाले बताएको छ । पश्चिम सेती जलविद्युत् आयोजनाको सम्भाव्यता अध्ययन पनि नसकिँदा यसको भौतिक तथा वित्तीय प्रगति छैन । बूढीगण्डकी जलविद्युत् आयोजना र निजगढ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल प्रगति हासिल गर्ने आयोजनामा पर्दैनन् । २०५७/५८ बाट सुरु भएको पशुपति क्षेत्र विकास कोषको काम पनि अपेक्षाकृत रूपमा अघि बढेको छैन । नेपाली सेनाको व्यवस्थापनमा निर्माण सुरु भएको काठमाडौं–तराई–मधेस द्रुतमार्गको प्रगति पनि सोचेअनुरूप छैन । १ खर्ब ७५ अर्ब रुपैयाँको यो आयोजना २०८०/८१ मा सम्पन्न गर्नुपर्नेछ । तर मुख्य काम मानिएको सुरुङ निर्माणको ठेक्का नै लागेको छैन । त्यस्तै ८७ वटा पुल निर्माणका लागि प्रक्रियासमेत अघि बढ्न सकेको छैन ।

कैलालीको साविकका आठ गाविसको २० हजार ३ सय हेक्टर कृषीयोग्य भूमिमा सिँचाइ पुर्‍याउने र ४ दशमलव ७ मेगावाट बिजुली उत्पादन गर्ने लक्ष्यसहित २०६७/६८ बाट रानी जमरा कुलरिया सिँचाइ आयोजना सुरु भएको हो । ४९ प्रतिशत प्रगति रहेको आयोजनाको लागत अनुमान २७ अर्ब ७० करोड २४ लाख रुपैयाँ छ । त्यसपछि दोस्रो तहमा १८ हजार हेक्टर क्षेत्रफलमा काम गर्ने योजना छ । आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा आयोजना सक्ने लक्ष्य छ । ‘तोकिएको समयमा सक्न हामी प्रयासरत छौं,’ आयोजना निर्देशक केदारकुमार श्रेष्ठले भने, ‘मुख्य नहरको काम सकिएको छ ।’

हाइड्रोपावर र लम्कीतर्फ नहर विस्तारको काम जारी छ । ४२ हजार ७ सय ६६ हेक्टर कृषियोग्य भूमिमा सिँचाइ सुविधा पुर्‍याउने उद्देश्यसहित आर्थिक वर्ष २०६१/६२ बाट सुरु भएको आयोजना हो, सिँक्टा सिँचाइ आयोजना । २०७१/७२ मा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिए पनि अहिलेसम्म भौतिक प्रगति ६७ प्रतिशत छ । यसमा १७ अर्ब रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ । बाँकेमा रहेको आयोजनामा अहिले जनशक्तिको अभाव भएको आयोजनाका निर्देशक लोकबहादुर थापाले बताए । ‘आर्थिक वर्ष २०८४/८५ सम्म सक्ने गरी नै काम भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘तर पर्याप्त जनशक्ति नहुँदा समस्या भएको छ ।’ केही ठेक्काको म्याद सकिएको र समय नथपिँदा पनि समस्या भएको उनको भनाइ छ । ‘कोरोनाका बेला ६ महिना म्याद थपियो, चार महिना त बर्खाले खायो,’ उनले भने, ‘यही समस्यालाई दृष्टिगत गरी म्याद थप मागेका छौं ।’ यता गल्छी–त्रिशूली–मैलुङ–स्याफ्रुबेंसी–रसुवागढी सडकलाई राष्ट्रिय योजना आयोगले प्रकाशन गरेको किताबमा राखिएको छैन । अर्थ मन्त्रालयले भने आर्थिक वर्ष २०७६/७७ को बजेटको वार्षिक प्रगति मूल्यांकनमा समेटेको छ ।

प्रकाशित : माघ १६, २०७७ ०७:०९
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?