अध्ययनमै सीमित सडक स्तरोन्नति

सबैभन्दा बढी सवारी चाप हुने नागढुंगा–नौबिसे–मुग्लिङ सडकको स्तरोन्नतिका लागि अध्ययन भएको तीन वर्षपछि ठेक्काका लागि टेन्डर गरिएको सडक विभागले जनाएको छ ।

मुलुकै लाइफलाइन सडकका रूपमा रहेको यो खण्डमा दैनिक करिब १० हजार सवारी ओहोरदोहोर गर्छन् । दैनिक उपभोग्य वस्तु यही खण्ड भएर राजधानी भित्रिन्छन् । विश्व बैंकको सहयोगमा तीन वर्षअघि अध्ययन भएको यसको दूरी ९७ किमि छ । अध्ययनले १८ अर्ब रुपैयाँ लागत लाग्ने देखाएको छ । विश्व बैंकको सहुलियतपूर्ण ऋण सहयोगमा निर्माणको काम अघि बढाउन लागिएको विभागका महानिर्देशक केशवकुमार शर्माले बताए ।

सडकको अप्ठ्यारो खण्डमा पहाड छेडेर एक लेन थपिने र चौडाइ बढाउने तयारी छ । ‘यो सडकलाई डेडिकेटेड दुई लेनको बनाइने छ,’ उनले भने, ‘उकालोमा मालवाहक ट्रकका लागि छुट्टै लेन बनाइनेछ ।’ त्यस्तै सडक खण्डमा पर्ने पुराना पुल विस्थापन गर्दै नयाँ निर्माण गरिनेछ । २१ वटा नयाँ पुल निर्माण गरिने महानिर्देशक शर्माले बताए । दूरी घटाउन र सडकलाई सीधा बनाउन सोहीअनुसार पुल निर्माण गरिनेछ ।

विभागका अनुसार मुग्लिङदेखि आँबुखैरेनीसम्म पारिपट्टिबाट सडकको सर्भे थालिएको छ । मुग्लिङदेखि आँबुखैरनी खण्डमा बढी पहरा र मर्स्याङ्दी जलविद्युत् आयोजनाको पावरहाउस भएकाले दुई लेन वारि र दुई लेन पारिबाट सडक निर्माण गरिनेछ । ‘आँबुखैरेनीदेखि पोखरासम्म भने चार लेनको सडक बनाइनेछ,’ शर्माले भने, ‘अहिले यो खण्डको टेन्डर भई मूल्यांकनका क्रममा छ ।’

यो सडक एसियाली विकास बैंक (एडीबी) को सहुलियतपूर्ण ऋण सहयोगमा बन्न लागेको हो । यता धुलिखेल–सूर्यविनायक सडक खण्डलाई चार लेनको बनाउन पनि जापान सरकारलाई अनुरोध गरिएको उनको भनाइ छ । धुलिखेलबाट सिन्धुलीसम्म सडक साँघुरो भएकाले त्यसलाई चौडा गर्न जापान सहयोग नियोग (जाइका) सँग कुरा भइरहेको छ । ‘अहिले दुई लेन पनि छैन, अब दुई लेन डेडिकेटेड सडक बनाउन लागिएको हो,’ उनले भने, ‘यी कुरामा जाइका सकारात्मक छ ।’ यो खण्डको विस्तृत अध्ययन गर्न छलफल भइरहेको र अध्ययन हुनासाथ ठेक्कामा जाने उनको दाबी छ ।

धुलिखेल–बाह्रबिसे सडकबारे अध्ययन गर्न चिनियाँ टोलीसँग छलफल भइरहेको उनको भनाइ छ । ‘चालु आर्थिक वर्षमा काँकडभिट्टा–पकली सडक खण्डको अध्ययन सकिनेछ,’ उनले भने, ‘अरूको अर्को आर्थिक वर्षको मध्यसम्म अध्ययन सकेर ठेक्का प्रक्रियामा जानेछौं ।’ पहिला निर्मित सडक साँघुरा भई ट्राफिक जाम धान्न नसक्दा विस्तार र स्तरोन्नति गर्न खोजिएको उनको भनाइ छ । ‘नेपालमा अब इन्टरनेसनल स्ट्यान्डर्डका सडक चाहिने देखियो,’ उनले भने, ‘सोहीअनुसार काठमाडौं–पोखराको यात्रालाई तीन घण्टामा झार्न खोजिएको हो ।’ पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण सकिनै लागेकाले त्यसका लागि सडक सुधार गर्न आवश्यक रहेको उनले बताए ।

महानिर्देशक शर्माका अनुसार पूर्व–पश्चिम राजमार्गको दूरी १ हजार २७ किमि छ । काँकडभिट्टादेखि पकलीसम्म डिटेल डिजाइनको काम सुरु भएको छ । ‘यसलाई चार लेनमा विस्तार गर्न लागिएको हो,’ उनले भने, ‘मध्य पकलीदेखि कञ्चनपुरतर्फको डिजाइन भइरहेको छ ।’ कञ्चनपुरदेखि कमलासम्म सडक निर्माण थालिएको दुई महिना हुन लाग्यो । एडीबीको सहुलियतपूर्ण ऋण सहयोगमा निर्माणको काम अघि बढाइएको हो । कमलाबाट ढल्केबर हुँदै पथलैयासम्म विश्व बैंकको सहयोगमा डिजाइन तयार हुँदै छ । पथलैयादेखि हेटौंडासम्म पनि एडीबीको सहयोगमा डिटेल डिजाइजनको काम अघि बढाउन तयारी भएको उनले बताए । ‘यी सबै सडक चार लेनमा विस्तार गर्न लागिएको हो,’ उनले भने, ‘बस्तीहरूमा आठ लेनको पनि बनाइनेछ ।’ नारायणगढ–बुटवल खण्डमा ठेक्का भएर काम सुरु भइसकेको छ । बुटवलदेखि गोरुसिंगेसम्म एडीबीकै सहयोगमा सर्भे र डिजाइनको काम सुरु भएको छ ।

अहिले देशभर सडक सञ्जाल विस्तारको काम भइरहेको शर्माको भनाइ छ । केही ठूला सडक आयोजना पूरा हुने अन्तिम चरणमा छन् । हुलाकी सडक र मध्यपहाडी लोकमार्ग २०७९/८० मा सम्पन्न हुने उनको दाबी छ । मदन भण्डारी राजमार्ग झापाको शान्तिनगरबाट डडेल्धुराको रुपालसम्म पुग्नेछ । यो पूरा हुन भने ६ वर्षभन्दा बढी लाग्ने उनको भनाइ छ ।

सूर्यविनायक–धुलिखेल सडक स्तरोन्नति गर्ने भन्दै जाइकाले सम्भाव्यता अध्ययन गरेको थियो । त्यसपछि यसको थप अध्ययन हुन सकेको छैन । बुटवल–पोखरा सडकलाई स्ट्यान्डर्ड दुई लेनको बनाउने भन्दै अध्ययन भएको तीन वर्ष बितिसकेको छ । अहिलेसम्म निर्माणको काम अघि बढ्न सकेको छैन । सडकको कुल १ सय ६१ किमिमध्ये १२ किमी दूरी घटाउने योजनाअनुसार विस्तृत अध्ययन गरिएको थियो । विश्व बैंकको सहयोगमा अध्ययन गरिएको हो ।

कोहलपुर–सुर्खेत सडकको स्तरोन्नति गर्ने भन्दै अध्ययन भएर बसेको पनि तीन वर्ष बितिसकेको छ । ९० किमि दूरीको यो सडकको डीपीआर तयार भइसकेको छ । ‘यी सडकको अध्ययन भइसकेको छ,’ उनले भने, ‘अहिले लगानीको स्रोत खोजिँदै छ ।’ सूर्यविनायक–धुलिखेल सडकको दूरी १६ किमि छ । अध्ययनअनुसार सडक खण्डमा १६ वटा यात्रु हिँड्ने पुल, दुई वटा फ्लाईओभर र दुई वटा सुरुङ रहनेछन् । यो खण्डको विस्तृत अध्ययन अझै हुन बाँकी छ ।

सम्भाव्यता अध्ययनले निर्माण लागत २२ अर्ब हुने देखाएको छ । पथलैया–कमला सडक खण्डको अध्ययन सुरु भएको छ । सडकको दूरी १ सय ३० किमि छ । सडक चार लेनको हुने र लागत ४५ अर्ब रुपैयाँ लाग्ने प्रारम्भिक अध्ययनले देखाएको छ । चीन सरकारले दुई वर्ष लगाएर अध्ययन गरेको धुलिखेल–बाह्रबिसे सडकखण्डको काम पनि अघि बढ्न सकेको छैन । अध्ययन भएको वर्ष दिन भयो । तर निर्माणमा जाने सुरसार छैन । सडक स्ट्यान्डर्ड दुई लेनको बनाउने गरी अध्ययन गरिएको हो । ५८ किमि दूरीको यो सडकको पनि स्रोत जुट्न नसक्दा काम अघि बढ्न सकेको छैन । लागत २४ अर्ब रुपैयाँ लाग्ने अनुमान गरिएको छ ।