खन्न थालियो नागढुंगा सुरुङ

विस्फोटक पदार्थबिनै करिब ३० मिटर प्वाल पारिने सडक विभागअन्तर्गत विकास सहायता कार्यान्वयन महाशाखा प्रमुख अर्जुनजंग थापाले जानकारी दिए । ‘विस्फोट गराउने काम अहिले नै सुरु हुँदैन,’ उनले भने, ‘सुरुङको मुखबाट काम हुँदै छ, करिब ३० मिटर प्वाल पारेपछि मात्र विस्फोटक पदार्थ प्रयोग हुनेछ ।’ सुरुङ निर्माण थालेको एक वर्ष बित्यो । अहिलेसम्म सोचेजस्तो प्रगति देखिएको छैन । ठेक्का सम्झौताअनुसार ४२ महिनाभित्र निर्माण सक्नुपर्नेछ । निर्माणको समय ३० महिना मात्र बाँकी छ ।

यसअघि मुआब्जाको टुंगो नलगाई ठेक्का गर्दा लामो समयसम्म धादिङतर्फ काम अघि बढ्न सकेको थिएन । ‘पछि फेरि कोरोनासँगैको लकडाउनले गर्दा काम अघि बढेन,’ उनले भने, ‘अहिले काम सुरु भएको छ, निर्माण कम्पनीले तोकिएकै समयमा काम सक्ने आश्वासन दिएका छन् ।’ निर्माण कम्पनीले विस्फोटक पदार्थ प्रयोग गरेर सुरुङ खन्न थालेको १३ महिनाभित्र सुरुङ प्वाल पार्ने काम सक्ने बताएका छन् । ‘अहिले कामको गति बढेको छ,’ थापाले भने, ‘निर्माण कम्पनीले १३ महिनाभित्र सुरुङ खनेर वारपार गर्ने काम सक्छौं भनेका छन् ।’ यस अवधिमा प्वाल पार्ने काम सकिनेछ । ‘त्यसपछि लाइनिङलगायत काम बिस्तारै हुँदै जाने छ,’ उनले भने ।

विस्फोटक पदार्थ लिन नेपाली सेनाबाट समयमै स्वीकृति नपाउँदा सुरुङ खन्ने काम अघि बढ्न सकेन । आयोजनामा ९ सय टन विस्फोटक पदार्थ प्रयोग हुने अनुमान छ । निर्माण कम्पनीले गत जेठ तेस्रो साताबाट सुरुङ खन्ने तयारी गरेको थियो । जेठमै सुरुङ खन्ने भन्दै आयोजनामा निर्माण कम्पनीले योजना पेस गरेको थियो । विस्फोटक पदार्थ समयमै नआउँदा सुरुङको काम थाल्न पाँच महिना ढिला भएको हो । ‘भारतबाट एक लट विस्फोटक पदार्थ आइसकेको छ,’ थापाले भने, ‘फेरि ६ सय टन चाहिन्छ, यहीबीच सेनाले उत्पादन गर्ने विस्फोटक पदार्थको पनि परीक्षण गरिनेछ ।’ निर्माण कम्पनीको मापदण्डअनुसार सेनाको विस्फोटक पदार्थले काम गरे बाँकी सेनाबाटै लिने उनको भनाइ छ । सुरुङविज्ञसहित २० जनाको विदेशी प्राविधिक टोली अहिले फिल्डमा छ । आवश्यकताअनुसार प्राविधिक थप गर्दै लगिनेछ । त्यस्तै २ सयभन्दा बढी कामदार निर्माणस्थलमा सक्रिय छन् ।

‘आवश्यकताअनुसार कामदार थप गर्दै लग्नेछौं,’ उनले भने । तिहारलगत्तै पोर्टल बनाएर काम सुरु गरिएको आयोजनाले जनाएको छ । कोरोनाको जोखिम कम नभएकाले स्वास्थ्य सुरक्षाका मापदण्ड अपनाएर काम जारी राखिएको छ । निर्माणमा प्रयोग हुने इक्विपमेन्ट पनि सबै आइसकेका छन् । सुरुङसम्म पुग्ने सडक निर्माणको काम पनि भइरहेको छ । मुआब्जा बुझेर पनि घर भत्काउन नदिँदा केही स्थानमा समस्या भएको छ । ‘काठमाडौंतर्फ मुआब्जा बुझेर गए तर घर भत्काइदिएका छैनन्,’ थापाले भने, ‘धादिङतिर जग्गा रोक्का भएको छ, मुआब्जा माग्छन्, फुकुवा गरेर ल्याए हामीसँग पैसा छ, दिन समस्या छैन ।’ मुआब्जाको समस्या समाधान गर्ने प्रयास भइरहेको छ । ‘यसले गर्दा निर्माणको काम भने रोकिएको छैन,’ उनले भने ।

आयोजना निर्माणको जिम्मा जापानिज कम्पनी हाज्मा एन्डोले लिएको छ । २ दशमलव ६८ किमि दूरीको सुरुङ बनाउन जापानको साढे १६ अर्ब ऋण सहयोग छ । ठेक्का भने साढे २२ अर्ब रुपैयाँको हो । यसमा ६ अर्ब रुपैयाँ नेपाल सरकारको छ ।

नागढुंगादेखि सिस्नेखोलासम्मको दूरी साढे ८ किमि छ । सुरुङ बनेपछि उक्त दूरी ३ किमिमा झर्ने आयोजनाले जानकारी दिएको छ । यो खण्डमा सबैभन्दा बढी ट्राफिक जाम हुने गरेको छ । यात्रुदेखि दैनिक उपयभोग्य वस्तु यही नाका भएर काठमाडौं भित्रिन्छन् । लोड बढी भएका साधन उकालामा बिग्रिएर पनि बढी जाम हुने गरेको छ । सुरुङ बनेपछि सेवाग्राहीलाई एक घण्टाभन्दा बढी समय बच्ने आयोजनाको दाबी छ । अन्य सवारी सुरुङमार्ग भएर आवतजावत गर्नेछन् । पेट्रोलियम पदार्थ बोकेका सवारी भने पुरानो सडकबाट राजधानी भित्रिने आयोजनाले जनाएको छ ।