पामपछि भटमास तेल निर्यात बढ्यो

भटमास बढी मात्रामा सुदूरपश्चिममा उत्पादन हुने कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ । ती क्षेत्रका गाउँगाउँमा संकलित भटमास तराईका क्षेत्रमा बिक्री हुन्छ । पहाडको केही क्षेत्रमा व्यावसायिक खेती सुरु भए पनि उत्पादन भने पर्याप्त छैन । अर्बौं रुपैयाँको निर्यात गर्न सक्ने अवस्थामा पुगिनसकेको मन्त्रालयले जनाएको छ ।

‘पहाडमा खेती भए पनि ६ महिनामा ४ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको निर्यात गर्न सक्ने अवस्थामा पुगेका छैनौं । उक्त परिमाण हाम्रो उत्पादन हुनै सक्दैन,’ कृषि मन्त्रालयका प्रवक्ता हरिबहादुर केसीले भने, ‘तेस्रो मुलुकबाट आयातित भटमास प्रशोधन गरेर पुनः निर्यात भएको हुन सक्छ ।’ कच्चा भटमास तेल ब्राजिल र अर्जेन्टिनाबाट आयात भएको विभागका तथ्यांक अधिकृत मोहन पुडासैनीले जानकारी दिए । ६ महिनामा ७ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँको कच्चा तेल आयात भएको उनले बताए । ‘७ अर्ब ९६ करोडको कच्चा पदार्थ आयात हुँदा भारतमा ४ अर्ब ३८ करोडको प्रशोधित भटमास तेल निर्यात भएको देखिन्छ,’ उनले भने ।

निर्यातको सूचीमध्ये भटमास तेल तेस्रो नम्बरमा छ । पहिलो नम्बरमा प्रशोधित पाम तेल नै छ । ६ महिनाको अवधिमा १३ अर्ब ९० करोड रुपैयाँको प्रशोधित पाम आयल निर्यात भएको छ । ०७५/७६ को ६ महिनाको तुलनामा पाम आयलको निर्यात ४ सय ९२.१ प्रतिशत बढी हो । विभागका अनुसार यी वस्तु नेपालबाट निर्यात गर्दा महसुल लाग्दैन । अन्य मुलुकबाट नेपाल आयात गर्दा पनि गुणस्तरका आधारमा थोरै भन्सार लाग्छ । पुनः भारत निर्यात गर्दा महसुल नलाग्ने हुँदा व्यवसायी कच्चापदार्थ ल्याई प्रशोधन गरेर निर्यात गर्नेतर्फ आकर्षित भएका छन् । पाम आयलको कच्चा पदार्थ मलेसिया र इन्डोनेसियाबाट आयात हुन्छ । ‘कृषिजन्य वस्तुमा नेपाल सरकारले पनि छुट दिएको छ । ४ अर्ब रुपैयाँको भटमास तेल निर्यात ठूलो रकम हो,’ पूर्ववाणिज्य सचिव पुरुषोत्तम ओझाले भने, ‘आयातित कच्चा पदार्थ प्रशोधन गरी निर्यातमा जोड दिएका छन् । भटमासमा पनि त्यही गरिएको हुन सक्छ ।’

तेस्रो मुलुकबाट आयातित यी वस्तु प्रशोधन गरेर पुनः निर्यात हुँदा समग्र निर्यात व्यापारको अवस्थामा सुधार देखिएको छ । तथ्यांकअनुसार ६ महिनाको अवधिमा कुल वैदेशिक व्यापार ७ खर्ब ५१ अर्ब ९७ करोड रुपैयाँ भएको छ । आयात ४.०४ प्रतिशत घटेर ६ खर्ब ९४ अर्ब ६९ करोड रुपैयाँमा झरेको छ । निर्यात २६.१३ प्रतिशत बढेर ५७ अर्ब २७ करोड रुपैयाँ पुगेको छ ।

आव ०७५/७६ को ६ महिनामा निर्यात ४५ अर्ब ४१ करोड थियो । आयातमा कमी र निर्यातमा सुधार भएपछि व्यापार घाटामा समेत कमी आाएको तथ्यांक छ । व्यापार घाटा ६.०६ प्रतिशत घटेर ६ खर्ब ३७ अर्ब ४१ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । अघिल्लो वर्ष ६ महिनामा व्यापार घाटा ६ खर्ब ७८ अर्ब ५२ करोड रुपैयाँ थियो ।

पाम तेलले समग्र निर्यातको आकार वृद्धि भइरहँदा भारतको वाणिज्य विभागअन्तर्गतको वैदेशिक व्यापार निर्देशनालयले हालै परिपत्र जारी गर्दै प्रशोधित तेलको पैठारीमा रोक लगाएको छ । भारतको मलेसियासँग कूटनीतिक द्वन्द्वका कारण निकासीमा रोक लागेपछि निर्यात व्यापार पुनः घट्ने आकलन छ । सरकारले प्रतिबन्ध फुकुवाका लागि पहल गरे पनि भारत सकारात्मक देखिएको छैन ।

दिगो निर्यात वृद्धिका लागि गुणस्तरीय स्वदेशी उत्पादनको वृद्धि, उद्योग उत्पादन क्षमतामा विस्तार हुनु आवश्यक रहेको जानकारहरू बताउँछन् ।

६ महिनाको अवधिमा ४ अर्ब ७४ करोड रुपैयाँको उनी गलैंचा/कार्पेट निर्यात भएको विभागको तथ्यांक छ । सेन्थेटिक यार्न ४ अर्ब २१ करोड र तयारी कपडा २ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँको निर्यात भएको छ । आयातमा भने पहिलो नम्बरमा पेट्रोलियम पदार्थ छ ।

६ महिनामा ४९ अर्ब १५ करोडको डिजेल र १८ अर्ब २७ करोडको पेट्रोल आयात भएको छ । एमएस बिलेट २२ अर्ब २६ करोड र तयारी कपडा खरिदमा पनि १८ अर्ब ३५ करोड रुपैयाँ बाहिरिएको छ ।