विशाखापटनम् सर्दै आयातकर्ता

६ महिना यताको तथ्यांकले पनि कोलकातालाई विशाखापट्टनम् बन्दरगाहले उछिनी सकेको पुष्टि गर्छ । यस वर्षको अप्रिल महिनादेखि नेपालको तेस्रो मुलुकबाट आउने कार्गो कन्टेनरको संख्या कोलकाताभन्दा विशाखापट्टनम्बाट बढेको छ । कतिपय महिनामा कोलकाताभन्दा विशाखापट्टन हुँदै आउने कन्टेनरको संख्या दोब्बरभन्दा पनि बढी छ ।

सिर्सिया सुक्खा बन्दरगाह सञ्चालक कम्पनी हिमालयन टर्मिनल्सको तथ्यांकअनुसार अप्रिल महिनामा कोलकाताबाट १९ र विशाखापट्टनमबाट २० कन्टेनरबाहक रेल्वे र्‍याक आएका थिए । मे महिनामा कोलकाताबाट १५ र विशाखापट्टनमबाट २५, जुनमा कोलकाताबाट १५ र विशाखापट्टनमबाट ३२ र्‍याक आएका थिए । जुलाई महिनामा कोलकाताबाट १८ र विशाखापट्टनमबाट ३७, अगस्टमा कोलकाताबाट १५ र विशाखापट्टनमबाट ४१ तथा सेप्टेम्बर महिनामा कोलकाताबाट २१ र विशाखापट्टनमबाट ३१ रेल्वे र्‍याक आएका छन् ।

अप्रिलअघिका महिनाहरूमा विशाखापट्टनम् भन्दा झन्डै दोब्बर बढी र्‍याक कोलकाताबाट आउने गरेका थिए ।

विशाखापट्टनम् बन्दरगाहले सिर्सिया सुक्खा बन्दरगाहका लागि २०१७ को जुन महिनादेखि मात्र सेवा दिन थालेको हो । नेपाली आयातकर्ताले लामो समयदेखि सबैभन्दा नजिकको भारतीय बन्दरगाह कोलकाता बन्दरगाहमा झेल्दै आएको समस्याको कारण विकल्पको खोजीमा थिए ।

वीरगन्जका उद्योगी हरि गौतम नेपाली आयातकर्ताको विशाखापट्टनम्प्रतिको बन्दरगाहको आकर्षण बढ्नुमा कोलकाता बन्दरगाहकै अव्यवस्था नै मुख्य कारण रहेको बताउँछन् । ‘हामी लामो समयदेखि कोलकाताको अव्यवस्थाबाट पीडित थियौं, हामीले जति पीडा पोख्दा पनि कोलकाता बन्दरगाह प्रशासनले हाम्रो बुझिदिएन,’ उनले भने, ‘विकल्प पाएपछि हामी विशाखापट्टनम्तर्फ आकर्षित हुनु गलत होइन ।’

कोलकाता जत्तिकै लागत पर्ने र कोलकातामा जस्तो कुनै पनि झन्झट विशाखापट्टनम्मा नहुने भएपछि नेपाली आयातकर्ताको रुझान विशाखापट्टनम्तर्फ हुन गएको भन्सार एजेन्ट श्यामबाबु पटेल बताउँछन् । कोलकाता बन्दरगाहको ढिलासुस्ती, त्यहाँका कस्टम हाउस एजेन्टको मनोमानी, सिपिङ लाइन कम्पनीको चर्को शुल्क र अव्यवस्थाले नेपाली आयातकर्ताहरू पीडित हुँदै आएकामा विशाखापट्टनम् एउटा दरिलो विकल्पका रूपमा उदाएपछि विशाखापट्टनम्तर्फ नेपालको व्यापार सरेको पटेलको बुझाइ छ ।

हिमालयन टर्मिनल्सका सूचना अधिकृत एवं अनिमेश कुमारले विशाखापट्टनम् बन्दरगाह कोलकाताको तुलनामा अत्याधुनिक र व्यवस्थित हुनुका साथै त्यहाबाट ईसीटीएस प्रणाली कोलकाताभन्दा अगाडि लागू हुनुले पनि विशाखापट्टनम्लाई लाभ मिल्न गएको बताउँछन् । कोलम्बो बन्दरगाहबाट विशाखापट्टनम् नजिक पर्नु र चीनबाट पनि यो बन्दरगाह नजिक पर्नुको फाइदा यसलाई हुन गएको उनको बुझाइ छ ।

समुद्रसँग जोडिएर २ लाख वर्गमिटरको क्षेत्रफल ओगटेको विशाखापट्टनम् बन्दरगाहमा जुनसुकै मुलुकबाट आएका मदर भेसल्स (ठूला पानीजहाज) सोझै आउन सक्छन् । यहाँ कन्टेनरलाई जहाजबाट झिकेर सोझै यार्डमा भण्डारण गर्न सकिन्छ ।

कोलकातामा निर्मित बन्दरगाह खोलामा तटमा हुनाले पानीको गहिराइ साढे ६ मिटर हाराहारी मात्र हुनाले ठूलाबाट साना पानीजहाजमा कन्टेनर सारेर ल्याउनुपर्छ । हिजोआज कोलकाता बन्दरगाहको जटिल भौगोलिक संरचनाका कारण श्रीलंका र सिंगापुरबाट मात्र जहाज आउन सक्छन् विशाखापट्टनम्मा सबै अन्तर्राष्ट्रिय बन्दरगाहबाट जहाज आउँछन् ।

प्राय: अन्तर्राष्ट्रिय बन्दरगाहहरू पनि विशाखापट्टनम्बाट नजिक छन् । यसले नेपाली आयातकर्ताले सिपिङ कम्पनीलाई दिने जहाज ढुवानी भाडा कम पर्न जान्छ । विशाखापट्टनम्बाट सिंगापुर बन्दरगाह १ हजार ५ सय ७३ नटिकल माइल टाढा छ भने मलेसियाको केलङ बन्दरगाह १ हजार ३ सय ८५ नटिकल माइल मात्र पर्छ । चेन्नई बन्दरगाहबाट सिंगापुर बन्दरगाहको दूरी १ हजार ५ सय ८६ नटिकल माइल र केलङ बन्दरगाह १ हजार ३ सय ९२ नटिकल माइल छ । कोलकाता बन्दरगाहबाट सिंगापुर बन्दरगाहको दूरी १ हजार ६ सय ५० नटिकल माइल र कोलकाताबाट केलङ बन्दरगाहको दूरी १ हजार ६ सय ५० नटिकल माइल छ ।

नेपाली आयातकर्ताले विशाखापट्टनम बन्दरगाह मार्फत मालबस्तु आयात गर्दा प्रतिकन्टेनर भारु १ लाख रुपैयाँ खर्च आउने र समुद्री मार्गको भाडा २ सयदेखि २५० अमेरिकी डलरसम्म बचत हुने दाबी विशाखापट्टनम् बन्दरगाह प्रशासनले गर्दै आएको छ ।