एउटै फार्ममा सवा ५ करोडका स्याउ

स्याउ टिप्न मात्रै एकदेखि डेढ महिना समय लाग्छ । ७३५ रोपनी जग्गामा संरचना निर्माण गरेको एग्रो मनाङले ४५० रोपनीमा स्याउ फलाएको छ । यस वर्ष कम्तीमा ४ सय टन स्याउ उत्पादन हुने प्रक्षेपण गरिएको छ । गत वर्ष ३५० टनभन्दा बढी स्याउ उत्पादन भएको थियो । एग्रो मनाङका अध्यक्ष समराज गुरुङका अनुसार १ सयदेखि १६० रुपैयाँ प्रतिकिलो स्याउ बिक्री गर्ने तयारी छ ।

यसमा ३ प्रकारका स्याउको दाना हेरीहेरी बिक्री गरिनेछ । औसत १३० रुपैयाँमा बिक्री गर्दा मात्रै ५ करोड २० लाख आम्दानी हुने उनले बताए । ‘बगानको स्याउ हेर्दा ४५० टनजति स्याउ उत्पादन हुनुपर्ने हो । केही साना दानाका स्याउ हामी बिक्री गर्दैनौं,’ उनले भने, ‘ती स्याउ जुस, चिप्सलगायतमा प्रयोग गर्छौं । त्यसबाट पनि आम्दानी हुन्छ ।’

एग्रो मनाङको स्याउ बजारमा पुग्ने बेला भए पनि बेंसीसहर–चामे सडकको ठाउँठाउँमा गएको पहिरो र बेलिब्रिज पुनर्निर्माण नसकिएको अध्यक्ष गुरुङले बताए । ‘स्याउ टिपेर मात्रै भएन । बजारमा पुर्‍याउनुपर्‍यो । बजारमा पुर्‍याउन तत्काल सडक सहज छैन,’ उनले भने, ‘हामी केही दिनमै बजारमा स्याउ पुर्‍याउने प्रयासमा छौं ।’

उनले काठमाडौं, पोखरालगायत ठूलाठूला डिमार्टमेन्ट स्टोर्स तथा होटलमा एग्रो मनाङको स्याउ पुगेको बताए । ‘हामी यस वर्षदेखि स्वदेशमा मात्रै होइन, विदेशमा पनि स्याउ पुर्‍याउने प्रयासमा छौं । यस वर्षदेखि कतारमा एग्रो मनाङको स्याउ पुग्छ । यसको प्रक्रिया पूरा भइसकेको छ,’ उनले भने । उनका अनुसार एग्रो मनाङको स्याउ ‘हिमालयन फ्रेस’ ब्रान्डबाट बजारमा पुग्छ ।

समुद्री सतहदेखि २ हजार ९ सय मिटर उचाइको भ्राताङमा इटली र सर्भियाबाट स्याउ बोट ल्याएर ‘हाइडेन्सिटी’ प्रविधिमार्फत स्याउ फलाएको पाँच वर्ष भयो । स्याउलाई स्टोर गर्न भ्राताङ, बेंसीसहर र काठमाडौंमा कोल्ड स्टोर्स (चिस्यान केन्द्र) निर्माण गरिएको छ । अघिल्ला वर्षमा एग्रो मनाङको स्याउ छ महिनाभित्र सबै बिक्री हुने गरेको थियो । यस्तै प्रकारको स्याउ माथिल्लो मनाङको हुम्डे क्षेत्रमा करिब ३५० रोपनीमा लगाउने तयारी गरिएको छ । मुस्ताङ, जुम्ला, रसुवा, गोरखालगायत जिल्लामा भने परीक्षण भएर फल्न थालेको छ । एग्रो मनाङका संस्थापक प्रतिनिधिसभा सांसद पोल्देन छोपाङ गुरुङले इटाली र सर्भियामा २ वर्ष हुर्किसकेको र यहाँ ल्याएपछि रोपेको ६ महिनाबाट नै स्याउ फलेको बताए । उनका अनुसार नासों र चामे गाउँपालिकाका विभिन्न ठाउँमा ‘हाइडेन्सिटी’ प्रविधिमार्फत स्याउ फल्न थालेको छ । नार्पाभूमि गाउँपालिकाको मेतामा परीक्षण गरिने उनले बताए । ‘विदेशबाट अर्बौं रुपैयाँको स्याउ नेपाल भित्रिन्छ । हामी नेपालमै स्याउ फलाउन चाहन्छौं । सरकारले उचित वातावरण मिलाउनुपर्छ,’ उनले भने ।

प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना (स्याउ जोन) इकाई कार्यालय मनाङका प्रमुख कृषि अधिकृत राजेश्वर सिलवालका अनुसार बढी राम्रो, ठूलो फल दिने भएकाले किसान ‘हाइडेन्सिटी’ प्रविधिको स्याउतर्फ आकर्षित छन् । मलखाद, सिँचाइ, उपचार तथा व्यवस्थापनले साना बोटमा पनि धेरै फल लाग्ने भएकाले स्याउको उत्पादन बढ्दो क्रममा रहेको उनले बताए । मनाङमा गत वर्ष ९१६ टन स्याउ उत्पादन भएको थियो ।

एग्रो मनाङले माथिल्लो मनाङका तत्कालीन ७ गाविस (हाल मनाङ ङिस्याङ गाउँपालिका) को सगोलमा रहेको जग्गा भाडामा लिएर स्याउ खेती गर्दै आएको छ । मनाङ मर्स्याङ्दी क्लबको आयस्रोत बढाउन उपलब्ध गराएको उक्त जग्गालाई एग्रो मनाङले टेन्डर प्रक्रियाबाट ५ वर्षअघि २७ वर्षका लागि १२ करोड ९१ लाख ११ हजार भाडा तिर्ने गरी लिजमा लिएको थियो ।