नुन र इन्धन निजी क्षेत्रलाई खुल्ला, इनर्जी ड्रिंक र प्लाष्टिक आयातमा पूर्ण बन्देज

‘देशको आपूर्ति व्यवस्था र सार्वजनिक हितलाई दृष्टिगत गरी कुनै वस्तु कुनै सार्वजनिक संस्था वा निकाय वा प्रचलित कानुन बमोजिम दर्ता भएको कम्पनी वा संस्थाबाट पैठारी गर्ने गरी नेपाल सरकारले आवश्यक व्यवस्था गर्न सक्नेछ,’ असार दुई गते राजपत्रमा प्रकाशित सुचित आदेशमा भनिएको छ । बाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता सरक्षण विभागका महानिर्देशक योगेन्द्र गौचनका अनुसार नया व्यवस्था अनुसार निजी कम्पनीले पनि नुन र इन्धनको कारोबार गर्न पाउने छन । ‘नुनको कारोबार साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसन्स र इन्धनको कारोबार आयाल निगमले मात्रै गर्दे आएका छन् । नया व्यवस्था अनुसार आपूर्ति व्यवस्था र सार्वजनिक हितलाई दृष्टिगत गरी सरकारले निजी कम्पनीलाई पनि दिनेछ,’ विभागका महानिर्देशक गौचनले भने ।

सुचनामा पनि एकीकृत गरेको छ । यसअघि कृषि मन्त्रालय, स्वास्थ, वन मन्त्रालयले आफैले राजपत्रमा सुचना प्रकातिश गर्दे आएका थिए । अब भने उद्योग बाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय मार्फत मात्रै पत्रपत्रिकामा सुचना प्रकाशित गर्न पाउने गौचनले बताए । ‘कुनै बस्तुलाई निकासी पैठारीका लागि पूर्ण वा आशिक रुपमा बन्देज नियन्त्रण वा नियमन गर्न आवश्यक भएमा सम्बन्धित निकायले लेखी पठाएको आधारमा उद्योग बाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले सुचना प्रकाशित गरी त्यस्तो बन्देज, नियन्त्रण वा नियमनको आदेश जारी गर्ने प्रणाली कायम गरिएको छ,’ आदेशमा भनिएको छ ।

मन्त्रालयले क्याफिनयुक्त शक्तिबर्द्धक पेय पदार्थ (इनर्जी ड्रिंक), प्लाष्टिक, लाइट लगायतमा आयातमा भने बन्देज लगाएको छ । स्वास्थ तथा वातावरणलाई हानिकारक भएको जनाउदै मन्त्रालयले बन्देज लगएको हो । ‘आयातमा पूर्ण बन्देज, मौलिक बस्तुमा निर्यात प्रोत्साहन सहितको परिर्माजित निकासी पैठारी सम्बन्धी सुचित आदेश असार २ गतेको राजपत्रमा प्रकाशित भएको छ, ‘गौचनले भने, ‘सुचित आदेश प्रकाशित भएको मितीबाट लागु हुनेछ ।’ बीस माइक्रोनको सट्टा तीस माइक्रोभन्दा कम मोटाइका प्लाष्टिकका झोला तथा शीटको पैठारीमा बन्देज लगाइएको उल्लेख छ । यी बाहेक मादक तथा लागु प्रदार्थहरुको सट्टा मादक शब्द हटाइएको र लागु औषधी (नियन्त्रण) ऐन,२०३३मा परिभाषा गरिए बमोजिमका लागु पदार्थहरु थप गरिएको जनाएको छ । बेट ब्लु छाला निकासीको सम्बन्धमा निकासीकर्ताले छाला निकासी परिमाणको न्यूनतम तीस प्रतिशत क्रस्ट व पूण प्रशोधित छाला वा छालाको वस्तु सोही आर्थिक बर्षमा निकासी गर्नुपर्ने जनाएको छ ।

चामलको निकाासीमा परिमाणत्मक बन्देज लागेकोमा हाल त्यस्तो व्यवस्थामा केही खुकुलो गरेको छ । गौचनका अनुसार हिमाली तथा उच्च पहाडी क्षेत्रमा उत्पादन हुने स्थानिय मौलिक प्रजातिका चामल सम्बन्धित निकायको सिफाीरसमा निकासी गर्न परिमाणत्मक बन्देज लाग्ने छैन । दालजन्य बस्तु(रहर)को निकासी खुल्ला गरिएको गरिएको छ । पैठारी सम्बन्धी बिशेष व्यवस्था अनुसार उपभोग अवधी भन्सार बिन्दुमा आइपुग्दा कम्तीमा पनि पचहत्तर प्रतिशत बाकी भएको उपभोग्य बस्तुको मात्र पैठारी गर्न पाइने छ । जीवनरक्षक औषधीको पैठारीको हकमा औषधी व्यवस्था विभागको सिफारिस बमोजिम हुने उल्लेख छ ।

नेपाल राष्ट्र बैकबाट स्वीकृत बैकिङ प्रणाली बाहेक कसैले पनि अमेरिकी डलर दुई हजारसम्मको बस्तु पैठारी गरेमा नेपाल राष्ट्र बैकले सो को स्रोत अध्ययन गरी सिफारिस गरेको आधारमा शत प्रतिशत पैठारी दस्तुर लिई बाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता सरक्षण विभागले पैठारीको स्वीकृृत दिन सक्ने जनाइएको छ ।