लुम्बिनी सर्वाधिक भ्रमण गरिने गन्तव्य
काठमाडौँ — नेपालभित्र रहेका पर्यटकीय स्थलमध्ये लुम्बिनी सर्वाधिक भ्रमण गरिने गन्तव्यमा परेको छ । आर्थिक सर्वेक्षणअनुसार सन् २०१८ मा १५ लाख १७ हजार आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक लुम्बिनी पुगेका थिए ।
सन् २०१७ मा पनि लुम्बिनी सर्वाधिक पर्यटक पुग्ने गन्तव्यमा थियो । सन २०१८ मा ११ लाख ५५ हजार नेपाली, १ लाख ९२ हजार भारतीय र १ लाख ८० हजार अन्य मुलुकका पर्यटक लुम्बिनी पुगेका थिए ।
सन् २०१८ को अगस्टदेखि सन् २०१९ को मार्चसम्म पर्यटक आगमन अघिल्लो वर्षको यही समयको दाँजोमा २७ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । ०१८ मा नेपालमा ११ लाख ७३ हजार पर्यटन आए । यिनमा ८२ प्रतिशत हवाई मार्गबाट र १७ प्रतिशत स्थलमार्गबाट नेपाल छिरेका थिए ।
नेपालमा बढी पर्यटक आउने प्रमुख ५ मुलुकमा भारत, चीन, अमेरिका, श्रीलंका, बेलायत छन् । यी मुलुकबाट आउने पर्यटकको हिस्सा कुल संख्यको करिब ५० प्रतिशत हाराहारी छ । नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार, पहिलो आठ महिना पर्यटन क्षेत्रबाट ४७ अर्ब ५९ करोड रुपैयाँ बराबरको विदेशी मुद्रा आर्जन भएको छ ।
यो कुल आर्जित विदेशी मुद्राको तुलनामा करिब ५ प्रतिशत हाराहारी हो भने वस्तु निर्यातबाट प्राप्त विदेशी मुद्राको अनुपातमा ६७ प्रतिशत हो । प्रतिदिन प्रतिपर्यटकको खर्च अमेरिकी डलर ४४ रहेको छ । अघिल्लो वर्षको दाँजोमा प्रतिपर्यटकको प्रतिदिन खर्च १० डलरले घटेको देखिन्छ ।
पर्यटकको सरदर बसाइ अवधि अघिल्लो वर्षको दाँजोमा थोरै घटेको छ । अघिल्लो वर्ष १२.६ थियो । यस वर्षको पुससम्म १२.४ मा झरेको छ । नेपाल घुम्न आउनेमध्ये ६० प्रतिशत मनोरञ्जनका लागि, १६ प्रतिशत पदयात्रा तथा पर्वतारोहणका लागि, १४ प्रतिशत तीर्थयात्रीलगायत छन् ।
सर्वेक्षणले आन्तरिक पर्यटनसमेत क्रमिक रूपमा विस्तार हुँदै गएकाले होटल तथा रेस्टुरेन्ट क्षेत्रको क्षमता उपयोग बढेको जनाएको छ । कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा होटल तथा रेस्टुरेन्टको योगदान २ प्रतिशत रहने सरकारले अनुमान गरेको छ । पर्यटन क्षेत्रमा तारेहोटलको संख्या १ सय २९ पुगेको छ । तारेबाहेकका अन्य ११ सय २५ पर्यटकस्तरीय होटलसमेतलाई जोडा १२ सय ५४ होटल पुगेका छन् ।
यिनमा ४० हजार ८ सय शय्याको संख्या पुगेको छ । पर्यटन विभागले हालसम्म ३ सय २४ निजी तथा सामुदायिक घरलाई होमस्टे (घरबास) को अनुमति दिएको छ । जसमा १ हजार कोठा छन् ।
यस्तै सर्वेक्षणले अबको अढाई महिनापछि भैरहवास्थित गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आउने भनेको छ । मुख्य टर्मिनल भवनको काम ०७६ असारसम्म सम्पन्न भइसक्नेछ । भदौदेखि नियमित उडान सञ्चालनमा ल्याइने लक्ष्य रहेको आर्थिक सर्वेक्षणमा उल्लेख छ ।
यसैबीच बाराको निजगढमा निर्माण गरिने दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन प्रतिवेदन स्वीकृत भइसकेको छ भने विमानस्थल निर्माणका लागि आवश्यक पर्ने ११० बिघामध्ये ६५ बिघा अधिग्रहण गर्ने कार्य सकिएको छ ।
पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्टिय विमानस्थल निर्माणको कार्य तोकिएकै समयमा हुने भएको छ । यस्को लक्ष्य सन् २०२१ रहेको छ । काठमाडौं विमानस्थल २२ घण्टा सञ्चालनमा ल्याइएको छ । हाल तीन महिनाका लागि धावनमार्ग विस्तार र सुधार कार्य सञ्चालन भइरहेकाले यो आंशिक रूपमा सञ्चालन भइरहेको छ ।
पर्वतारोहणबाट सरकारले अघिल्लो वर्ष ४६ करोड सलामी दस्तुर संकलन गरेको थियो । यस वर्ष ५० करोड हाराहारी पुगेको छ । नेपाल सरकारले ६५ सय मिटरभन्दा उचाइका हिमाल आरोहणको अनुमति दिन्छ । यसभन्दा मुनिका हिमाल आरोहणको अनुमति नेपाल पर्वतारोहण संघले दिने गरेको छ ।
यी दुवै निकायले सन् २०१८ मा ५८ करोड १५ लाख सलामी दस्तुर संकलन गरेका थिए । जसमा प्रदेश १ अन्तर्गतका हिमालबाट संकलन भएको सलामी दस्तुरको हिस्सा ९० प्रतिशत छ भने ९ प्रतिशत गण्डकी प्रदेशका हिमालको रहेको छ ।
प्रकाशित : जेष्ठ १४, २०७६ ०९:२२