कर्णाली करिडोरको निर्माण धमाधम

बजेट अभावका कारण चालु आर्थिक वर्षभित्र हुम्लामा गाडी पुर्‍याउन भने समस्या देखिएको छ । गत वर्षसम्म ८३ करोड निकासा लिएको सेनाले चालु आर्थिक वर्षका लागि २० करोड मात्र पाएको छ । ५५ करोड थपिएमा जिम्मा लिएको खण्ड पूरा गर्न सकिने सेनाले जनाएको छ । कुवाडी खोलामा पुल नहुँदा गाडी हुम्लासम्म पुगेका छैनन् ।

०७१ चैत ५ गते ‘विशेष परिस्थितिको’ सडक भन्दै मन्त्रिपरिषद्ले करिडोर निर्माणको जिम्मा सेनालाई दिएको थियो । कालिकोट खण्डको जिते–लैफु ३९ किमि र बाजुरामा पर्ने ४४ किमिको चट्टान फुटाएर हुम्लाको सिमानासम्म ट्र्याक खोलेको कर्णाली करिडोर निर्माण कार्य दलका प्रमुख मिलन कार्कीले बताए ।

उनले कुवाडी खोलामा पुल नहुँदा हुम्लामा ट्र्याक खुलेको १७ किमि सर्केघाटसम्म गाडी पुग्न नसकेको जनाए । ‘कुवाडी खोलामा निर्माण गरिने बेलिब्रिजका लागि सामान ढुवानी गर्न कठिनाइ भएकाले मंसिरयता पुल बन्ने सम्भावना न्यून छ,’ उनले भने, ‘कर्णाली नदीको जितेमा पुर्‍याइएको बेलिब्रिजको सामान नदीको सतह बढेकाले फेरि बन्द हुँदा मंसिर लागेपछि मात्र ढुवानी गर्न सकिने अवस्था छ ।’ बेलिब्रिजका अधिकांश सामग्री फलामका भएकाले हेलिकप्टरबाट ओसार्न सम्भव नभएको उनले जानकारी दिए । खुलालुमा पक्की पुल नबन्दासम्म काम गर्न कठिनाइ देखिएको छ ।

करिडोरको सबैभन्दा अप्ठ्यारो कालिकोटको अँधेरीखोला, शिलाजित भीर छिचोल्दै सेनाले बाजुरा खण्डको निर्माण सकेको छ । ती ठाउँमा टेवा पर्खाल लगाउने र केही सुधार गर्ने काम भइरहेको छ । कर्णाली नदीको जितेमा फेरीबाट तारिएका गाडी कर्णाली करिडोरको जितेदेखि बाजुरा र हुम्लाको सिमाना कुवाडी खोलासम्म पुग्ने गरेका छन् ।

हुम्ला खण्डमा करिब एक सय १३ किमि सडक निर्माणका लागि सरदर प्रतिकिमि ७० लाख लागत पर्ने सेनाका प्राविधिकको अनुभव छ । कालिकोटदेखि हिल्सासम्मको सडक निर्माणका लागि सडक विभागले दुई अर्ब ८४ करोड ११ लाख १६ हजारको लागत इस्टिमेट निकालेको छ ।

जसमध्ये हुम्लाको सल्लीसल्लादेखि सिमकोटसम्म ५१ किमिमा सडक विभागले ठेक्कामार्फत काम गरिरेहको छ भने कालिकोट, बाजुरा र हुम्लाको सल्लीसल्लासम्म सेनाले काम गरिरहेको हो । हुम्लाको सिमकोटबाट तल १० किमिमा पनि हेलिकप्टरमा लगिएका जिप सञ्चालनमा छन् ।

नेपाल–भारत सीमा जमुनाहादेखि तिब्बतको हिल्सा पुग्ने उत्तर दक्षिण करिडोर निर्माणमा कालिकोटको जितेदेखि लैफुडाँडा हुँदै बाजुरा खण्डको सम्पूर्ण काम सकिएको छ । अहिले हुम्लाको सर्केघाट गाउँपालिकामा काम भइरहेको छ ।

कालिकोटको खुलालु जितेको डेढ किमिमध्ये पाँच सय मिटर चट्टान फुटाउने काम भइरहेको सेनाले जनाएको छ । खुलालुको पक्की पुल बन्दासम्म सबै चट्टान फुटाइसक्ने सेनाको दाबी छ ।

सेनाले सडक निर्माणको जिम्मा पाएपछि कालिकोटको लालीघाट र नानीकोट, बाजुराको पिलुचौरमा क्याम्प खडा गरी काम थालेको थियो । अहिले हुम्लाको सर्केघाटमा पनि सेनाको क्याम्प छ ।

कालिकोटको खुलालुदेखि हुम्ला सदरमुकाम सिमकोटसम्म १ सय ९६ किमिमध्ये कडा चट्टान भएकाले विस्फोटनसहित हुम्लाको सल्लीसल्लासम्म एक सय ४५ किमिमा सेनाले काम गरिरहेको हो । कालिकोट खण्डको साढे ३८ किमि सडक सेनाले सडक विभागलाई हस्तान्तरणको प्रक्रिया अघि बढाएको छ ।

सडक विभागले आर्थिक वर्ष ०६५/०६६ देखि काम सुरु गरे पनि बजेट अभावलगायत समस्याका कारण लक्ष्यअनुसारको प्रगति भएको थिएन । सेनालाई ०७६ भित्र सम्पन्न गर्ने गरी सरकारले जिम्मा दिएको छ । करिडोरअन्तर्गत कर्णाली नदीमा २३ वटा ठूला पुल र अन्य १२ वटा पुल बनाउनुपर्नेछ ।

सेनाले कालिकोटको जितेस्थित कर्णाली नदीमा हिउँदे याममा गाडी तार्न फेरी हाले पनि वर्षामा नदी बढेपछि बन्द भएको छ । ‘फेरी नचल्दा निर्माण सामग्री ढुवानी गर्न कठिनाइ छ,’ सडक निर्माण कार्यदल प्रमुख कार्कीले भने, ‘सात महिना सबै सामान हेलिकप्टरमा ढुवानी गर्नुपर्ने बाध्यता भयो ।’ सेनाले सडक निर्माणमा १७ कम्प्रेसर मेसिन, पाँच स्काभेटर, तीन सय स्थानीय कामदार र दुई सय १० नेपाली सेना परिचालन गरेको छ ।

लक्ष्य पूरा हुन कठिन

सरकारले जमुनाह–हिल्सा सडकलाई चार वर्षदेखि प्रत्येक वर्ष दुई वर्षभित्र ट्र्याक ओपन हुने भन्दै नीति तथा कार्यक्रममा समावेश गर्दै आएको छ । तर आयोजनाका लागि बजेट पर्याप्त छैन ।

हुम्ला खण्डमा पनि कडा चट्टान हुनु, निर्माण सामग्री ढुवानीका लागि कालिकोटको खुलालुमा पक्की पुल निर्माण नहुनु, पर्याप्त बजेट नहुनु, निकासामा ढिलाइ हुनुलगायत कारणले एक वर्षभित्र हुम्ला सदरमुकामसम्म सडक पुग्न नसक्ने सेनाका अधिकारीको भनाइ छ । ‘बजेट थोरै दिन्छन्,’ सडक निर्माणमा संलग्न एक प्राविधिकले भने, ‘एक वर्षमा त कसरी हुम्ला सडक पुग्ला ?’

कालिकोटको जितेदेखि घाटपारि चौरतर्फ जाँदै यात्रुबाहक जिपहरू ।तस्बिर : कान्तिपुर

अर्थमन्त्रीले सडक पुर्‍याउने भने पनि समय सीमा र बजेट नभनेको स्थानीयको गुनासो छ । कर्णाली करिडोर खुलालु–लैफु–हिल्सा सडक निर्माण सम्पन्न गर्ने दुईवर्षे सरकारी लक्ष्य यसअघिका तीन अर्थमन्त्रीले बजेट भाषणमा उल्लेख गरेका थिए । कर्णाली करिडोर निर्माणका लागि दबाब समूहका संयोजक विमल शाहीले यो करिडोरमा सधैं बजेट अभाव भइरहेको बताए ।

सिमकोट–हिल्सा सडक अन्तिम चरणमा

कर्णाली करिडोरअन्तर्गत सिमकोट–हिल्सा सडक आयोजनाको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । सडक निर्माणको काम सक्न अब डेढ किलोमिटर मात्र बाँकी छ । सडक निर्माणको जिम्मा पाएका निर्माण कम्पनीले कामलाई तीव्रता दिएका छन् ।

सिमकोट–हिल्सा सडकको बाँकी साढे एक किलोमिटरको कामसमेत धमाधम भइरहेको आयोजनाका योजना प्रमुख शशांक मिश्रले बताए ।

उनका अनुसार सडक ९५ किलोमिटर लम्बाइको छ । ‘सबैभन्दा अप्ठ्यारो भाग च्याछरा भीरको कडा चट्टान फुटाउने प्रारम्भिक काम पनि अन्तिम चरणमा पुगेको छ,’ उनले भने, ‘यही गतिमा काम भइरहे चालु आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्ममा निर्माणको काम पूरा हुनेछ ।’ च्याछरा र हेक्पा खोलादेखि च्याछरा खण्डको ताक्रु खोलामा पनि काम मेसिन र विस्फोटक पदार्थमार्फत एकैसाथ भइरहेको उनले जानकारी दिए ।

सकेसम्म जेठ महिनाभित्र नभए चालु आर्थिक वर्षभित्र च्याछराको भीर फुटाउने काम सम्पन्न गर्नेगरी काम भइरहेको निर्माण कम्पनीले जनाएको छ । निर्माणको जिम्मा लिएको सपना/धुलिखेल जेभीका प्रतिनिधि तेजबहादुर महतले भीर फुटाउने काम करिब सकिए पनि त्यसलाई मिलाउन बाँकी रहेको जानकारी दिए ।

सिमकोट–हिल्सा सडकखण्डको ५८ किलोमिटर सडक विस्तारको काम सकिएको आयोजना प्रमुख मिश्रले बताए । उनका अनुसार ती खण्डमा आठ मिटर सडक चौडा पारिएको छ ।

बाँकी साढे पाँच किलोमिटरबाहेक अन्य खण्डमा विस्तारका लागि टेन्डर भएर निर्माणको काम भइरहेको छ । उक्त खण्डको चार स्थानमा पुल निर्माणको काम भने बाँकी रहेको उनले जनाए ।