काठमाडौँ — विश्व बैंकले चालु वर्ष र आगामी दुई वर्ष नेपालले निरन्तर ६ प्रतिशतभन्दा माथिको आर्थिक वृद्धि गर्ने प्रक्षेपण सार्वजनिक गरेको छ । विश्व बैंकको क्षेत्रीय आर्थिक विवरण ‘साउथ एसिया इकोनमिक फोकस’ ले नेपालसहित दक्षिण एसियाको आर्थिक वृद्धिको पूर्वानुमान सार्वजनिक गरेको हो ।

यस वर्ष र आगामी वर्षहरूमा हुने आर्थिक वृद्धि दक्षिण एसियामा तेस्रो स्थानमा रहनेछ । बैंकका अनुसार सबैभन्दा उच्च दरमा भारत र बंगलादेशले आर्थिक वृद्धि गर्नेछन् ।

नेपालले चालु वर्ष ६ र आउँदो वर्ष ६.१ प्रतिशतको आर्थिक वृद्धि हासिल गर्ने विश्व बैंकको अनुमान छ । दक्षिण एसियाली मुलुकमा सबैभन्दा कम आर्थिक वृद्धि अफगानिस्तानको हुनेछ । यस वर्ष २.५ र आगामी वर्ष ३.२ प्रतिशतको वृद्धि अफगानिस्तानले गर्ने उल्लेख छ । सन २०२१ सम्मको अनुमानअनुसार कुनै पनि वर्ष नेपालको आर्थिक वृद्धि ६ प्रतिशतभन्दा कम हुने छैन । ‘मध्य अवधिसम्म नेपालको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन ६ प्रतिशत हुने अनुमान गरिएको छ,’ विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘बलियो पर्यटनका कारण सेवा क्षेत्रले फाइदा उठाउन सक्ने र आगामी वर्ष स्थापना हुने सिमेन्ट कारखानाका कारण उत्पादनलाई सहयोग पुग्नेछ ।’

सन् २०१९ मा दक्षिण एसियाको आर्थिक वृद्धि दर ७.० प्रतिशतसम्म रहेकोमा सन् २०२० र २०२१ मा ७.१ मा उक्लिने बैंकको पूर्वानुमान छ । नेपालसहित दक्षिण एसियाका मुलुकहरूले निर्यात वृद्धिमै ध्यान दिनुपर्ने सुझावसमेत बैंकले दिएको छ । ‘विश्वमा तीव्र विकास गर्नेहरूमध्ये दक्षिण एसिया अग्रस्थानमा रहे पनि यसले निर्यात बढाए मात्रै विकास कायम राख्न सक्छ,’ विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।

आयात बढाएर निर्यात घटेकाले व्यापार अन्तर चुलिनुका साथै चालु खाता घाटामा गएको र केही देशमा मुद्रास्फीति भएको बैंकले जारी गरेको विज्ञप्तिमा छ । ‘पछिल्ला केही वर्षमा दक्षिण एसियाको निर्यात घटेको छ,’ दक्षिण एसियाका लागि विश्व बैंकका उपाध्यक्ष हार्टविगले भनेका छन्, ‘यस्तोमा अर्थतन्त्र बढ्दै गएपछि त्यसले दीर्घकालीन विकासलाई सघाउला कि भन्नेमा संकोच छ ।’

दीर्घकालीन विकास लक्ष्य सुनिश्चित गर्न, रोजगारी सिर्जना र समृद्धि निर्माणका लागि यो क्षेत्रले अन्तर्राष्ट्रिय बजारसँग जोडिनु आवश्यक रहको हार्टविगको भनाइ छ ।

पछिल्लो दुई वर्षमा समग्र दक्षिण एसियामा निर्यातभन्दा आयात बलियोसँग वृद्धि भएको विश्व बैंकको ठहर छ । उपभोग र लगानीको आडमा आन्तरिक माग तीव्र हुँदा बर्सेनि आयात बढेको बताइएको छ । बैंकका अनुसार सन् २०१७ मा १४.९ प्रतिशत आयात दर रहेकोमा सन् २०१८ मा १५.६ थियो । यसको तुलनामा निर्यातको अंक भने दयनीय देखिन्छ । दक्षिण एसियाले सन् २०१७ मा ४.६ प्रतिशत र सन् २०१८ मा ९.७ प्रतिशत मात्रै निर्यात गरेको थियो ।

यही क्षेत्र हेर्ने विश्व बैंकका प्रमुख अर्थशास्त्री हान्स टिमेरले व्यापार उदारीकरण, उद्यमशीलता विकास र विश्व बजारसँग प्रतिस्पर्धा गर्नका लागि जनतालाई चाहिने उपकरण प्रदान गर्न दक्षिण एसियाली मुलुकले विशेष ध्यान दिनुपर्ने बताएका छन् । प्रतिवेदनका अनुसार उच्च आयात र न्यून निर्यातको यो आँकडा सन् २०१९ भर र त्यसपछि पनि कायम रहनेछ ।

यस्तो अवस्थामा दक्षिण एसियाको आर्थिक वृद्धि दर ११ प्रतिशत पुग्ने त्यसमा उल्लेख छ । यो भेगका देशले हाल आफ्नो ल्याकतको एक तिहाइ मात्रै निर्यात गर्दै आएका छन् । आर्थिक वर्ष २०१९/२० मा पाकिस्तानको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन २.७ प्रतिशतमा रहने विश्व बैंकले जनाएको छ । ‘त्यहाँ आन्तरिक मागको अवस्था निराशाजनक छ,’ विज्ञप्ति छ ।

श्रीलंकाको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन ३.५ प्रतिशतले उक्लिने देखिन्छ । ‘सेवा क्षेत्रको विकास र पूर्वाधार क्षेत्रमा स्थिर लगानीका कारण विकासको गति देखिन्छ,’ विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।

अफगानिस्तानमा ३ प्रतिशत सुधार हुने उल्लेख गरेको छ । ‘राजनीतिक स्थायित्व, सुरक्षित वातावरण र अनावृष्टिको अवस्था अन्त्य हुनाले यहाँको अर्थतन्त्रले आत्मबल पाउनेछ,’ विज्ञप्तिमा भनिएको छ । बंगलादेशको ७.३ प्रतिशत पुग्ने पूर्वानुमान छ । भुटानको ५.४ प्रतिशतमै अडिग रहने उल्लेख छ ।

‘पर्यटन र खुद्रा व्यापारले यहाँको अर्थतन्त्रलाई आड दिनेछ,’ विज्ञप्तिमा भनिएको छ । सहज मुद्रा नीतिका कारण भारतको आर्थिक वृद्धि ७.५ प्रतिशतमा हुने उल्लेख छ । माल्दिभ्सको ५.७ प्रतिशतमा वृद्धि हुने विश्व बैंकले देखाएको छ ।