हेटौंडामा धूलो दूध प्लान्ट बन्ने- अर्थ / वाणिज्य - कान्तिपुर समाचार

हेटौंडामा धूलो दूध प्लान्ट बन्ने

प्रताप विष्ट

हेटौंडा — दुग्ध विकास संस्थानको हेटौंडास्थित हेटौंडा दुग्ध वितरण आयोजनामा करिब १ अर्ब लागतमा धूलो दूध उत्पादन गर्ने प्लान्ट निर्माणका लागि डीपीआर बनाउने भएको छ । 

प्रदेश ३ सरकारको भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयले दुग्ध विकास संस्थानको दुग्ध विकास आयोजना मकवानपुरको परिसरमा पाउडर प्लान्ट सञ्चालन गर्न चालु आवमा पाउडर प्लान्टको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार गरिने मन्त्रालयका सूचना अधिकृत निर्मल गदालले बताए । प्लान्टको क्षमता ६० हजार लिटर दूध हुनेछ ।


प्रदेश सरकार, स्थानीय सरकार, सहकारी, निजी क्षेत्र, उद्योग वाणिज्य संघ र केन्द्र सरकारको पनि साझेदारीमा पाउडर प्लान्ट सञ्चालनमा ल्याउने तयारी गरेको जनाएको छ । मिल्क होलिडेलाई हटाउन पनि पाउडर प्लान्ट आवश्यक रहेको मन्त्रालयका सहकारी शाखा प्रमुख नारायणप्रसाद ज्ञवालीले बताए ।


दूधको उत्पादन बढाउने र व्यावसायिक पशुपालनलाई जोड दिन पाउडर प्लान्ट स्थापना जरुरी भएको केन्द्रीय दुग्ध उत्पादक सहकारी संघका अध्यक्ष नारायणप्रसाद देवकोटाले बताए । ‘प्रत्येक वर्ष मिल्क होलिडेको समस्याका कारण किसानले उत्पादन गरेको दूध सडकमा पोख्नुपरेको समस्यालाई मध्यनजर गरी सहकारी साझेदारीमा पाउडर प्लान्ट स्थापना हुनुपर्ने अहिलेको आवश्यकता हो,’ उनले भने । उनका अनुसार नेपालमा दैनिक ८ लाख लिटर दूध सहकारीमार्फत संकलन भइरहेको छ । किसानले उत्पादन गरेको दूधको बजार सुनिश्चित सरकारले गर्नुपर्ने उनको

भनाइ छ ।


‘हेटौंडामा निर्माण गरिने पाउडर प्लान्टमा महोत्तरी, सर्लाही, रौतहट, पर्सा, चितवन, नवलपरासी, बारालगायत जिल्लाहरूबाट दूध ल्याउन सकिन्छ,’ उनले भने । चितवनको दैनिक तीन लाख लिटर दूध सहकारीमार्फत बिक्री भइरहेको छ ।


प्रदेशमा मिल्किङ पार्लर र एनालाइजर प्रदेश ३ को भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयले मिल्किङ पार्लर र मिल्क एनालाइजर स्थापना र सञ्चालन गर्ने भएको छ । पशुवस्तुबाट सुरक्षित र स्वस्थकर तरिकाबाट दूध दुहुन मिल्किङ पार्लर स्थापना गर्न लागिएको अधिकृत गदालले भने ।


प्रदेशको दुई स्थानमा मिल्किङ पार्लर स्थापना गर्न छ वटा मिल्किङ मेसिन खरिदका लागि प्रस्ताव आहवान गरिएको छ । प्रदेशका १३ वटै जिल्लाले आवेदन दिन सक्ने मन्त्रालयले जनाएको छ ।

मेसिनरी र पूर्वाधार निर्माणमा ५० प्रतिशत वा बढीमा २० लाख रुपैयाँ प्रतिसाझेदारमा अनुदान दिएर कार्यक्रम सञ्चालन गरिने मन्त्रालयको तयारी रहेको छ ।


मिल्किङ मेसिन खरिदमा ५० प्रतिशत वा बढीमा १० लाख रुपैयाँ प्रतिसाझेदार अनुदानमा कार्यक्रम सञ्चालन हुने भएको छ । मिल्क एनालाइजर वितरण, प्रभावकारिता मूल्यांकन र प्रतिवेदनका लागि प्रतिसाझेदार तीन लाख रुपैयाँ अनुदानको व्यवस्था छ । प्रदेश ३ का २० वटा स्थानमा कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने लक्ष्य रहेको देखिएको छ ।


यी दुवै कार्यक्रमका लागि ३०/३० लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेको छ । प्रदेश सरकारले मिल्किङ पार्लर स्थापना र सञ्चालन, मिल्क एनालाइजर वितरण र दूध उत्पादनमा अनुदान कार्यक्रम गर्ने भएको छ ।

प्रकाशित : माघ १७, २०७५ १०:१५
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्

५२ थरी वसन्ती अचार

मासिक ६० देखि ९० क्विन्टल अचार उत्पादन
अमृता अनमोल

बुटवल — उद्यमले पैसा बर्साउँछ । त्यो उद्यम ठूलै हुनुपर्छ भन्ने छैन । लगाव र मेहनत भयो भने सानो सीप र उद्यमले पनि अब्बल बन्न सकिन्छ । यसलाई बुटवलकी व्यवसायी वसन्ती खत्रीले चरितार्थ गरेकी छिन् । करिब २७ वर्षअघि उनले ५० रुपैयाँको सामग्री किनेर अचार बनाउन थालेकी थिइन् ।

बिक्री कक्षमा अचार मिलाउदै बुटवलको वसन्ती अचार उद्योगकी सञ्चालक वसन्ती खत्री । तस्विर : अमृता/कान्तिपुर

‘त्यो अचार २ वर्षसम्म त सालको पातमा पोको पारेर २ देखि ५ रुपैयाँ पोकोमा बेचें,’ वसन्तीले सम्झना सुनाइन्, ‘टाढा लैजान मिलेन भन्ने गुनासो आएपछि मात्रै प्लास्टिक र डिब्बामा राखेर बेच्न थालेकी थिएँ ।’

अहिले तिनै वसन्तीले मासिक ६० देखि ९० क्विन्टलसम्म अचार बनाउँछिन् । मासिक १२ लाख बढीको कारोबार गर्छिन् । सानैदेखि अचार बनाउन खप्पिस उनले बुटवल शिवनगरमा वसन्ती अचार उद्योग खोलेकी छिन् । वसन्तीले ५२ थरी अचार बनाउँछिन् ।

२५ थरी अचारको व्यावसायिक कारोबार गर्छिन् । ती अमिलो, कागती, मुला, गाजर, सिमी, बोडी, अमला, बयर, खुर्सानी, करेला, तामा, इस्कुस, लसुन हुँदै माछामासुलगायतका अचार हुन् । ‘सानो सोच र लगानीमा खोलेको अचार यति फस्टाउला र लोकप्रिय बन्ला भन्ने सोचेकै थिइनँ,’ उनले भनिन्, ‘अब त वसन्ती अचार लोकप्रिय ब्रान्ड नै बनेको छ । देशभित्रका ४५ जिल्लामा बिक्रीका लागि जान्छ । देश बाहिर कोसेलीका लागि पनि थुप्रै लैजान्छन् ।’

६८ वर्षीया वसन्ती दिनको १७ घण्टासम्म अचार बनाउनमै खट्छिन् । अचार बनाउनैका लागि पूर्णकालीन १८ जना कामदार छन् । ती सबै महिला हुन् । अचार बेच्न स्टलहरूमा लैजाने थप २८ जना कामदार छन् । तिनमा पनि धेरै महिला छन् । ‘घरधन्दा सकेर २–४ रुपैयाँ हजार भए पनि कमाऊन् भनेर महिलालाई नै काममा राखेकी हुँ,’ उनले भनिन्, ‘उहाँहरूले पनि राम्रो गुजारा गर्नुभएको छ ।’

देशका प्रायजसो जिल्लामा वसन्ती उद्योगको अचार पुगेको छ । घरेलु प्रयोजनदेखि तारे होटलसम्म उनको अचार खपत हुन्छ । वसन्तीको अचार बिक्रीका लागि सिधै भारत जान्छ । विदेश जानेहरूले कोसेलीका रूपमा पनि मासिक एक क्विन्टल बढी लैजान्छन् ।

उद्योग वाणिज्य संघ बुटवलको प्रोत्साहनमा अचार व्यवसाय बढाएकी वसन्तीले विसं ०५३ सालदेखि राष्ट्रिय मेला तथा प्रदर्शनीमा पनि अचारको स्टल राख्छिन् । बुटवलदेखि काठमाडौं, पोखरा, दाङलगायत देशका धेरैजसो जिल्लाका मेलामा उनको अचार राख्ने गरिएको छ । मेला महोत्सवमा लैजान थप १० जना कर्मचारी खट्ने गरेका छन् ।

वसन्तीको अचार बनाउने तरिका निकै सरल छ । कुनै रसायन राख्दिनन् । कच्चा पदार्थका लागि वसन्तीले कुनै पनि फलफूल वा तरकारीलाई सफा गरी काटछिन् र नुनपानीमा भिजाएर प्रशोधन गर्छिन् । यसपछि मागका आधारमा प्रशोधन गर्दै जान्छिन् । ‘नुनपानीमा भिजाएको कच्चा पदार्थलाई बिग्रन नदिन बेलाबेलामा पानी चलाउने र फाल्ने गर्छु,’ उनले भनिन्, ‘यसो गर्दा त्यसको आकार र ताजापन कायम रहन्छ ।’

वसन्तीको उद्योगमा अचार बनाउन राखिएका करिब एक वर्षअघिदेखिका कच्चा पदार्थ हुन्छन् । तिनलाई मागअनुसार जिरा, धनियाँ, मुग्रिलो, ज्वानो, तोरी, तिल सोफ, कालोजिरा, मेथी, हिङलगायतका मसलामा मोल्छिन् । तोरी या सस्र्युंको तेलले झान्छिन् । यसरी अचार तयार हुन्छ । ‘यस्तो अचार एक वर्षसम्म रहन्छ,’ वसन्तीले सुनाइन् ।

बजारमा पाइने धेरै अचारलाई टिकाउ, स्वादिलो र आकर्षक बनाउन विभिन्न रसायन राखिएको हुन्छ । वसन्तीले बनाएको अचारमा भने कुनै रसायन हुँदैन । अचारको प्रकृतिअनुसार अमिलोका लागि अमारो र भकिम्लो मात्रै राख्ने गरेकी छिन् । यसले गर्दा यो अचार स्वास्थ्यका लागि पनि प्रतिकूल नहुने वसन्तीको दाबी छ ।

व्यवसाय मात्र होइन वसन्ती अचार बनाउन सिकाउने प्रशिक्षणमा पनि व्यस्त छिन् । अहिलेसम्म विभिन्न क्षेत्रका ५ सय बढी महिलालाई अचार बनाउन औपचारिक प्रशिक्षण दिएकी छिन् । तालिम लिएका करिब तीन दर्जन महिलाले व्यावसायिक रूपमै अचार बनाउने गरेका छन् ।

वसन्तीले अचारबाट गरेको प्रगतिलाई विभिन्न स्थानीयदेखि राष्ट्रिय संघसंस्थाहरूले प्रशंसा र सम्मान गरेका छन् । राष्ट्रिय महिला उद्यमीका रूपमा नेपाल सरकार, गुण तथा नियन्त्रण विभाग, उद्योग वाणिज्य महासंघ, महिला विकास कार्यालय तथा आफू सहभागी भएका सबैजसो राष्ट्रिय मेला तथा प्रदर्शनीले पनि उत्कृष्ट उद्यमीका रूपमा पुरस्कृत गरेको छ ।

‘वसन्ती उद्यमी महिलाका लागि ऊर्जा हो,’ उद्योग वाणिज्य संघ बुटवलका अध्यक्ष खिमबहादुर हमालले भने, ‘बुढयौली लागेकी वसन्तीको सीप र जाँगर अब अर्को पुस्तामा सार्न आवश्यक छ ।’ विभिन्न संघसंस्थाको आग्रहमा वसन्तीको उद्यममा अहिले छोरीहरू सक्रिय हुन थालेका छन् ।

प्रकाशित : माघ १७, २०७५ १०:१४
पूरा पढ्नुहोस्
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
×