‘सनकी’ अर्बपतिहरू

काठमाडौं — विश्वका धनाढ्यहरूको सूची जारी गर्ने अमेरिकी अखबार ‘फोब्र्स’ को ३० वर्ष इतिहासमा २ हजारभन्दा बढी अर्बपति सूचीकृत भइसकेका छन् ।

तिनीहरू सम्पत्तिका लागि धनी त छँदै छन्, केही भने आफ्नो पोजिसनलाई लामो समयसम्म कायमै राखेका छन् । तीमध्ये केही सहयोगी र मानव परोपकारमा खर्च गर्ने स्वभावका छन् भने केही त्यसको साटो आफ्नो धनलाई प्रदर्शनको सामग्रीसमेत बनाएका छन् । त्यस्तै केहीले आफ्नो ‘सनकी’ स्वभाव पनि देखाएका छन् । तीमध्ये धेरै त खर्च गर्ने मामिलामा निकै अगाडि पनि भेटिएका छन् । अजरबैजानमा जन्मेका अर्बपति गड (जसको कुल सम्पत्ति ३ अर्ब अमेरिकी डलर छ) ले आफ्नो विवाहमा १० लाख डलर खर्चे । 

यसैगरी एक टर्किस अर्बपतिले बियर बेचेरै सम्पत्ति आर्जन गरे तर तिनी आफूसँग तीन हजार कलम बोकेर हिँड्छन् । एक जना फ्रेन्च टाइकुनको भने आफ्नै संसार छ । तिनको आफ्नै एक हजारभन्दा बढी कमिक्स बुक छन् । सबैभन्दा अनौठो त के छ भने मुलुकमै सर्वाधिक धनाढ्यहरूको सूचीमा चौथो स्थानमा परेका एक अर्बपतिको २३ जनासम्म सन्तान रहेको फोब्र्सले जनाएको छ । यी त भए अन्य महादेशका ‘सनकी’ अर्बपतिका केही उदाहरण । एसियाली अर्बपतिहरूमा पनि ‘क्रेजी फ्याक्ट (सनकी कुराहरू) प्रशस्तै छन् । अनलाइन खबर ‘लन्डनलभ्सबिजनेस डटकम’ का अनुसार एसियाली १० अर्बपतिमा क्रमश: वाङ जिआनलिन, ज्याक मा, मुकेश अम्बानी, अलवालिड बिन तलाल, लि का–सिङ, ली साउ की, मा हुआटेङ, अजिम प्रेमजी, दिलीप साङघवी र लि जुन छन् । यी सबैलाई उक्त अनलाइनले ‘क्रेजी फ्याक्टस’ भएका अर्बपतिका रूपमा प्रस्तुत गरेको छ । यहाँ तिनैलाई विषयवस्तु बनाइएको छ । 

चीन मात्रै होइन एसियाकै सबैभन्दा धनी हुन्, वाङ जिआनलिन । उनको कुल सम्पत्ति २९ दशमलव २ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । उनको कम्पनी दालिअन वान्दा ग्रुप चीनको सबैभन्दा ठूलो जग्गा विकासकर्ता (इस्टेट डेभलपर) कम्पनी हो । उनको आफ्नै १२५ वटा सपिङ मल र ६८ वटा पाँचतारे होटल छन् । यति मात्रै होइन उनको वान्दा सिनेमा लाइन, चीनको सबैभन्दा ठूलो मुभी थिएटर चेन हो । एउटा कुरो जो उनीबारे धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ । त्यहो हो, अघिल्लो डिसेम्बरमा उनले केनसिङगटन प्यालेस गार्डेनमा १० अर्ब ६९ करोड रुपैयाँ (८० मिलियन पाउन्ड) मा १० वटा बेडरुम भएको एउटा घर खरिद गरेका छन् । एक्लो जीवन बिताउन त्यति महँगो र १० वटा सुत्नेकक्ष भएको भवन किन्नुलाई ‘सनकी’ स्वभावको संज्ञा दिइएको छ । 

चिनियाँ अनलाइन खुद्रा विक्रेता ‘अलिबाबा’ कम्पनीका सीईओ तथा संस्थापक ज्याक माको कुल सम्पत्ति २६ दशमलव ५ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । सन २०१४ मा न्युयोर्कमा उनको कम्पनीले सेयर बजारमा लिएको अग्रता अमेरिकाकै इतिहासमा सबैभन्दा उच्च थियो । अलिबाबा विश्वकै सबैभन्दा ठूलो खुद्रा व्यापार गर्ने कम्पनी हो, जसले आफ्नो सम्पत्ति १६७ दशमलव ६२ अर्बभन्दा बढी जोडिसकेको छ । कम्पनीका २५ हजार कर्मचारीले विश्वका ३० करोड ग्राहकलाई आफ्नो सेवा दिँदै आएको छ । अन्य अर्बपतिहरूमा जस्तै माको पनि ‘सेक्रेट’ कुरा रहेको छ । त्यो हो, उनी इन्टरनेट व्यापारमा प्रवेश गर्नुअघि अंग्रेजी विषयका शिक्षक थिए । विश्वकै चर्चित हावार्ड विश्वविद्यालयले उनलाई अंग्रेजीमा कमजोर भएको भन्दै १० पटकसम्म भर्ना गर्न अस्वीकार गरेको थियो । तर, भर्नाका लागि पटकपटक उनले प्रयास गरे, हरेस खाएनन् । पछि व्यापारतिर लागेर सफल भए । 

मुकेश अम्बानी भारतकै सबैभन्दा धनाढ्य हुन् । रियलाइन्स इन्ड्रस्ट्रिज समूहका मालिकसमेत रहेका उनको कुल सम्पत्ति २४ दशमलव ८ अर्ब अमेरिकी डलर छ । समूहमार्फत उनको कारोबार ऊर्जा, पेट्रोकेमिकल्स, टेक्टाइल्स, प्राकृतिक स्रोतहरू र खुद्रालगायतमा लगानी छ । अम्बानीले १ अर्ब अमेरिकी डलर खर्चेर २७ तले मुम्बई हबेली ‘अनितल्ला’ बनाएर चर्चामा आए । त्यसमा तीनवटा हेलिप्याड र १६८ वटा कार अटाउने गरी छ तलाको पार्किङस्थल छ । वस्तुशास्त्रअनुसार अम्बानी परिवारका लागि उक्त हबेली/महल उपयुक्त नभएको बताएपछि कयौं महिनासम्म उनको परिवार त्यहाँ बस्न नगएको बताइएको छ । यसलाई उनको ‘क्रेजी फ्याक्ट’ कै रूपमा धेरैले परिभाषित गर्न रुचाउँछन् । 

साउदी अरेबियाका राजकुमार अलवालिड बिन तलाल बिन अब्दुल अजिज अल सउदसँग कुल सम्पत्ति २२ दशमलव ५ अर्ब अमेरिकी डलर छ । उनको सम्पत्तिको स्रोत शाही परिवार नै हो । राजकुमार अलवालिन आफैं एक बिजनेस म्यागनेट (ठूला व्यापारी) हुन् । तेल, प्रविधि, मिडिया र पोपर्टी क्षेत्रमा उनको लगानी छ । एप्पलमा समेत लगानी रहेको कम्पनी साउदी इन्भेस्टमेन्ट भेहिकल्स किङडम होल्डिङका उनी प्रमुख पनि हुन् । ट्वीटर र रुपर्ट म्युर्डोचका न्युज करपोरेसनमा समेत उनको कम्पनीको हिस्सेदारी छ । सन् २०१३ मा राजकुमार अलवालिडले दाबी गरेको आफ्नो कुल सम्पत्ति २० अर्ब अमेरिकी डलर भएकामा ९ दशमलव ६ अर्ब डलर कम गरी फोब्र्सले उनको सूची जारी गरेकामा असन्तुष्टि पोखेका थिए । यसै विषयमा उनले फोब्र्सविरुद्ध बेलायतको लन्डनमा मुद्दा नै दायर गरेका थिए । उक्त मुद्दाको फैसला सन् २०१४ को नोभेम्बरमा भएको थियो, मुद्दा फोक्र्स अखबारकै पक्षमा रह्यो । 
लि का–सिङको कुल सम्पत्ति १९ दशमलव ६ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । हङकङेली लिको सम्पत्तिको स्रोत पोपर्टीदेखि टेक र मिडिया हो । लिसँग ‘धेरै औला चलाउने’ कम्पनीमा समेत लगानी छ । खासगरी सोसल नेटवर्किङ वेबसाइट फेसबुकमा उनको लगानी छ । उनले लडन सिटी विमानस्थलमा समेत २ अर्ब पउन्डको लगानी गर्ने सम्झौता गरेको केही सञ्चार माध्यमहरूले जनाएका छन् । लिबारे धेरैलाई थाहा नभएको कुरोमा उनको अफिस पनि एक हुन सक्छ । उनको अफिस हङकङस्थित चेउङ कङ सेन्टरको ७० तल्ला स्काइक्रयापरको सबैभन्दा माथिल्लो तलामा छ । त्यहाँ एउटा निजी पुल र सबैभन्दा तीव्र गतिमा चल्ने इलिभेटर जडान गरिएको छ । उक्त इलिभेटरले ७० तलामा पुग्न मात्र ४५ सेकेन्ड लगाउँछ । 

लि साउ की हङकङमा प्रधान कार्यालय रहेको रियल इस्टेटका चर्चित व्यापारी हुन् । हेन्डरसन ल्यान्ड डेभलपमेन्ट कम्पनी लिमिटेडका संस्थापक, अध्यक्ष र महाप्रबन्धकसमेत रहेका उनको कुल सम्पत्ति १८ दशमलव ५ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । उनी हङकङ र चाइना ग्यास कम्पनी तथा मिरामार होटेर र इन्भेस्टमेन्टका अध्यक्षसमेत हुन् । उनले २० मिलियन हङकङगेली डलर आफ्नो च्यारेटिबल फाउन्डेसनमार्फत दान गरिसकेका छन् भने युवाहरूका लागि हङकङकै सबैभन्दा ठूलो छात्रावासमा सहयोग गरेका छन् । 

चिनियाँ उद्यमी मा हुआटेङ इन्टरनेट कम्पनीमा लगानी गरी अर्बपति बनेका हुन् । उनी चीनकै सबैभन्दा ठूलो इन्टरनेट कम्पनी टेन्सेन्टका संस्थापक, अध्यक्ष, कार्यकारी प्रमुख अधिकृतत र कार्यकारी बोर्डका सदस्यसमेत हुन् । उनको कुल सम्पत्ति १७ दशमलव १ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । उनलाई धेरैले ‘पोनी मा’ भनेर पनि चिन्छन् । उनको पारिवारिक नामलाई अंग्रेजीबाट रूपान्तरण गर्दा त्यसको अर्थ ‘हर्स’ अर्थात घोडा हुन्छ । 

‘क्रेजी फ्याक्ट’ भएको सूचीमा अजिम प्रेमजीलाई पनि राखिएको छ । उनी एकजना भारतीय ठूला व्यापारी हुन् । उनको कुल सम्पत्ति १६ दशमलव ५ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । बुबाले स्थापना गरेको विप्रो नामक कम्पनीका अध्यक्ष रहेका उनको कम्पनीमा ७३ प्रतिशत हिस्सा छ । धनलाई व्यवस्थापन गर्ने एउटा आफ्नै निजी कोष प्रेमजी इन्भेस्टसमेत उनले खडा गरेका छन् । प्रेमजीले आफ्नो सम्पत्तिको २५ प्रतिशत हरेक वर्ष परोपकार सेवामा खर्च गर्छन् । 

सन फर्मास्युटिकल्स संस्थापक एवं महाप्रबन्धक दिलीप सांघवी पनि भारतीय उद्यमी हुन् । उनको कुल सम्पत्ति १६ दशमलव ४ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । भारतकै सबैभन्दा ठूलो उक्त औषधि कम्पनीले केही वर्षयता ५० प्रतिशतले आफ्नो कारोबार बढाएको छ । कम्पनी विश्वकै महँगो औषधिहरूको उत्पादन गर्नेमा पर्छ । ९० को दशकमा अमेरिकामा कम्पनीको विस्तारपछि त्यहाँबाट ६० प्रतिशत राजस्व आउने गरेको छ । 

चिनियाँ उद्यमी लि जुन टेक अर्बपतिको कथा पनि उस्तै छ । चीनको सबैभन्दा ठूलो कम्पनी सिओमीका संस्थापक हुन् । सामसङ र एपलपछि विश्वको तेस्रो सबैभन्दा ठूलो स्मार्टफोन उत्पादन गर्ने सिओमी कम्पनीमा उनको सम्पत्तिको हिस्सा ७७ दशमलव ८ प्रतिशत रहेको छ । कम्पनीमा ८ हजारन्दा बढी कर्मचारी कार्यरत छन् । सन् २००० मा लिले अनलाइन खुद्रा व्यापार जोया डट कम सञ्चालन गरे । सन् २००४ मा त्यो अमेजोनलाई बेचेका थिए । उनी ठूला लगानीकर्तामध्येका एक हुन् । उनको बढी लगानी इकमर्स, सोसल नेटवर्किङ र मोबाइल उद्योगमा छ । सन् २०१५ मा उनले २० वटा क्षेत्रमा एकैपटक लगानी गरेका थिए भने थप १ सय वटामा लगानी गर्ने योजना रहेको घोषणा गरेका थिए ।
(एजेन्सीहरूको सहयोगमा)