उद्घाटनको युग

प्रधान अध्यापक मन्त्रीको स्वागतका लागि अघि बढ्न नभ्याउँदै गाउँपालिका अध्यक्ष झंकमणिले उसलाई खादा लगाइदिइसकेको थियो । जति बोलाउँदा पनि कहिल्यै स्कूलमा पाइला हाल्न नभ्याउने झंके हेलिकप्टरले भुइँ टेक्न नभ्याउँदै त्यहाँ कसरी हाजिर भयो, उनले भेउ पाएनन् । मन्त्री भने ऊसँगै उसको घरतिर लम्किसकेको थियो । विद्यार्थीहरू तिनको पछि लागेपछि स्कूल बन्द गरेर उनी पनि त्यतै लागे ।

झंकमणिले एक हप्ताअघि नयाँ मोटरसाइकल किनेर ल्याएको थियो । उनले देखे, त्यसलाई धोई–पखाली गरेर पालीमुनि सिकुवामा राखिएको छ र सिकुवाका दुई खम्बाबीच रातो रिबन बाँधिएको छ ।

मन्त्रीले पीएतिर हेर्‍यो । उसले कोटको दाहिने गोजीबाट कैंची निकाल्यो र मन्त्रीलाई दियो । मन्त्रीले रिबन काटेर मोटरसाइकलको उद्घाटन गर्‍यो । झंकमणिले ताली बजायो । सबैले ताली बजाए । मन्त्रीले भाषण दियो :

‘आज हामीले अध्यक्षज्यूको मोटरसाइकल उद्घाटन गरेका छौं । यो यस गाउँको ऐतिहासिक घटना हो । महाराजको गौरवशाली नेतृत्वमा हामी देशभरि निरन्तर ऐतिहासिक काम गरिरहेका छौं । अध्यक्षज्यूले मोटरसाइकल चढ्नु भनेको सिंगो गाउँले मोटरसाइकल चढ्नु हो । हामी सिंगो देशलाई समृद्ध र सुखी बनाउने अभियानमा छौं । यो त्यसैको प्रतीक हो ।’

भाषणपछि ऊ झंकमणिले चलाएको मोटरसाइकलमा बसेर अर्को वडातर्फ लाग्यो । सबै जना पछि लागे । खादा समातेर बाटोमा उभिएको वडा अध्यक्षले मन्त्रीलाई स्वागत गर्‍यो र आफ्नो घरको बार्दलीतिर देखाउँदै ङिच्च गर्‍यो, ‘हिजो मात्र बनाइसकेको ।’

मन्त्री त्यसको पनि उद्घाटन गर्न भनेर आएको थियो । भन्यो, ‘कैंची त मसँग छ । तर रिबन खोइ ? के काटेर उद्घाटन गर्नु ?’

वडा अध्यक्ष एकछिन अलमलियो । अनि, स्कूल छोडेर मन्त्रीका पछिपछि आएकी आफ्नी छोरीलाई बोलायो र उसले लगाएको रिबन खोल्न लगायो । एकातिर बाबु र अर्कातिर छोरी रिबन तन्काएर उभिएपछि मन्त्रीले रिबन काटेर बार्दली उद्घाटन गर्‍यो । सबैले ताली बजाए । ‘बधाई छ तपाईंहरूलाई । आज यो गाउँमा दुइटा ऐतिहासिक घटना भए’ भन्दै ऊ हेलिकप्टर भएतिर फर्क्यो र अर्को जिल्लातिर उड्यो । पुरानो झोलुंगे पुलको मुखमा रातो रिबन बाँधेर गाउँपालिका अध्यक्ष सहित केही मानिसले बाटो छेकेका थिए । सय जना जति यात्रु बाटो नपाएर मुर्मुरिंदैथिए । यसैबीच मन्त्रीको हेलिकप्टर आइपुग्यो । सबै जना आफ्नै स्वागतका लागि आएका भन्ठानेर दंग पर्दै मन्त्रीले रिबन काटेर पुलको उद्घाटन गर्‍यो । यात्रुहरू भुतभुताउँदै बाटो लागे ।

नजीकैको छाप्रोमा चियाको व्यवस्था थियो । छेउमा घाम तापिरहेको एउटा बूढो मानिसले सोध्यो, ‘यो त पुरानै पुल हो । १२ वटा जति फल्याक भाँचिएकाले तिनै फल्याक मात्र फेर्‍या हो । यसको पनि हेलिकप्टरबाट आएर उद्घाटन गर्नुपर्छ र बाबु ?’

मन्त्रीले भन्यो, ‘कुनै पनि कुरालाई मामूली ठानेर उद्घाटन नगर्नु अथवा निर्माण भएपछि एकचोटि मात्र उद्घाटन गर्नु सामन्ती परम्परा हो । हामीले त्यसको उन्मूलन गरेका छौं । हामी पाइला पाइलामा उद्घाटन गर्छौं र शोषक, सामन्तले महत्त्व नदिएका कुराको पनि उद्घाटन गर्छौं । मुलुकको समृद्धि यसैमा निर्भर छ भन्ने महाराजको निष्कर्ष छ । हामी त्यसै अनुसार अघि बढेका छौं । महाराजको प्रतापले सिंगो देश अब उद्घाटनको युगमा प्रवेश गरिसकेको छ ।’

उसले ठीक भनेको थियो । महाराजको प्रतापले देश उद्घाटनमय हुँदै गएको थियो । वडाध्यक्षको भान्साघरको उद्घाटन झंकमणि स्वयंले गरेको थियो भने उसको कुखुरा–खोरको उद्घाटन वडाध्यक्षको हातबाट भएको थियो । डल्लीमायाले ठेलागाडामा थापेको चटपटे पसलको उद्घाटन गर्न विधायक लम्बोदर आएको थियो, जसलाई सुन्तली र सुन्दरेको प्रगतिशील बिहामा प्रमुख अतिथि बनाइयो । उसले बेलुका उनीहरूको सुहागरात कक्षको उद्घाटन गर्नु थियो । यसबीच ऊ अर्को गाउँमा शौचालय उद्घाटन गर्न गयो । गाउँभरिका शौचालय पालैपालो उद्घाटन गर्दै जाँदा रात पूरै छिप्पिइसकेको थियो । ऊ फर्कंदा बेहुला बेहुली सुहागरात कक्षबाहिर सुकुलमै निदाइसकेका थिए— उद्घाटनको प्रतीक्षामा ।

उद्घाटन भनेपछि मन्त्रीहरू हिरिक्कै हुन्थे । गाउँको स्वास्थ्य चौकीमा एउटा कोठा थपिएपछि स्वास्थ्यमन्त्री आठ घण्टा गाडी कुदाएर उद्घाटन गर्न पुगेको थियो भने पर्यटनमन्त्रीले डेढ घण्टा हेलिकप्टर चढेर आफ्नो गाउँमा बर्थडे केकको उद्घाटन गरेको थियो । ३२ वर्ष पुरानो एउटा नहर मर्मत भएपछि त्यसको उद्घाटन गर्न दुई पूर्वमन्त्री सहित तीन बहालवाला मन्त्रीको जत्था पुगेको थियो, ५५ वटा गाडीको लश्कर थिएर । पाँचै जनाले एकमाथि अर्को खप्टिएजस्तो गरेर, बत्तीसदन्त देखाउँदै नहरको गेट खोल्ने बटन त थिचे तर पानीको कमी थियो । नहरमा बगेको पानी सय मीटर पर पुग्दा नपुग्दै भुइँमा सोसिएर हरायो । करीब तीन सय जनाको त्यो जत्था नहरको बजेटमा पिकनिक मनाएर फर्कियो ।

देशमा चार दशक अघि एउटा राजमार्ग बनेको थियो, जो सातै प्रदेश भएर गुज्रन्थ्यो । त्यो उद्घाटनको खानी सिद्ध भयो । सर्वप्रथम हरेक प्रदेशका मुख्यमन्त्रीले मर्मत–कार्यको प्रारम्भिक उद्घाटन गरे । अलिक दिनपछि खाल्डाखुल्डीमा गिट्टी हाल्ने कार्यको उद्घाटन भयो । त्यसपछि विभिन्न मितिमा जिल्लैपिच्छे कालोपत्रे ओछ्याउने कामको उद्घाटन गरियो । मर्मत सम्पन्न भएपछि साइत जुराएर केन्द्रमा महाराजले र प्रदेशहरूमा मुख्यमन्त्रीले राजमार्गको उद्घाटन गरे । एक मुख्यमन्त्रीको भनाइ थियो, ‘आफूले राजमार्ग बनाउन सकिंदैन । अरूले बनाएकोलाई नै यसो मौका छोपेर बीचबीचमा उद्घाटन गर्दै जाने हो । अग्रगमन भनेकै यही हो ।’

महाराज अद्वितीय विकासप्रेमी थिए । शिलान्यास र उद्घाटनको घोषणा गर्नु नै विकास हो भन्ने उनको मान्यता थियो । त्यही घोषणा पनि कार्यस्थलमा गएर गर्न उनलाई रुचि थिएन, किनभने कार्यस्थल नै कहाँ हो भन्ने अत्तोपत्तो हुँदैनथ्यो । ‘सुनारको सय चोट, लोहारको एकै चोट’ भनेझैं यस्तो घोषणा घर बसी बसी चिया खाँदाखाँदै थोकको भाउमा गर्न सकिन्छ भन्ने उनले बुझेका थिए । यसमा कम्प्युटरले उनलाई साथ दिएको थियो । उनी कम्प्युटरमै शिलान्यास गर्थे र उद्घाटन पनि ।

एक दिन ठूलो तामझामका बीच महाराजले कम्प्युटरको बटन थिचे र प्रोजेक्टर मार्फत भित्तामा एउटा वाक्य प्रकट भयो, ‘श्री ८ महाराजका वरद बाहुलीबाट देशभर ३३० सडकको एकसाथ शिलान्यास सम्पन्न ।’ भाइभारदारहरूले तालीको गडगडाहट लगाए र नियमानुसार तीन पटक महाराजको जयजयकार गरे । विदूषकीय आत्मविश्वासका साथ महाराजले भाषण दिए, ‘शिला र न्यास दुवैबाट मुक्त यो वैज्ञानिक शिलान्यास हो । हामी कुनै पनि काम समयमै पूरा गर्छौं । अर्को महीना यही ठाउँबाट यसैगरी ३३० वटै सडकको उद्घाटन हुनेछ ।’

कार्यक्रम पछि चियापान गरिरहेका सडक मन्त्रीलाई २० जना सांसदले घेरे र प्रश्न गरे, ‘यी कहाँका सडक हुन् ? हाम्रो क्षेत्रमा त कुनै नयाँ सडक बनाउने योजना छैन ।’

अप्रत्याशित प्रश्नले मन्त्रीको चिया सर्कियो । उसले भन्यो, ‘त्यो त मलाई पनि थाहा छैन । भर्खर शिलान्यास भयो । अब उद्घाटन हुन दिनोस् । हाम्रो सरकार रहिरह्यो भने त्यसपछि कहाँ सडक बनाउने, कहिले बनाउने जस्ता खुद्रा–मसिना कुरामा विचार गरौंला ।’

‘बजेट त हाम्रै खातामा आउँछ नि, होइन ?’ सांसदहरूले मूल चासो व्यक्त गरे । ‘तपाईंहरूकै खातामा आउने हो । चिन्तै नगर्नोस्,’ मन्त्रीले आश्वस्त पार्‍यो । ‘त्यसो भए ठीक छ । हामी पनि सडकको चिन्ता गर्दैनौं,’ सांसदहरू चिया थप्नतिर लागे ।

त्यही हप्ता महाराजले चार सय अस्पतालको शिलान्यास र तीन सय पुलको उद्घाटन भएको घोषणा गरे । सबै कम्प्युटरको पर्दामा । ‘यी कहिले बन्लान् ?’ भन्ने महारानीको जिज्ञासामा उनको जवाफ थियो, ‘मैले उद्घाटन गरिहालें । कुनै न कुनै दिन त अवश्य बन्लान् । जहिले बने पनि मेरै नाम रहने हो ।’

तर, यतिले महाराजलाई चित्त बुझिरहेको थिएन । उनलाई अलौकिक काम गर्न मन लागेको थियो । यस्तो काम, जसलाई यो लोकमा कसैले गर्न नसकोस् । त्यो शुभ घडी पनि चाँडै उपस्थित भयो । हिजो छाडी अस्ति सिंहदरवारमा आयोजित अति विशिष्ट समारोहमा महाराजले कम्प्युटरको बटन थिचेर सिंहदरवारको शिलान्यास गरे । र, आफैं दंग परे ।

‘सिंहदरवारमै बसेर सिंहदरवारको शिलान्यास ?’ तपाईं भन्नुहोला, ‘यो कस्तो ठट्टा हो ?’

तपाईंले कुरा बुझ्नुभएन मित्र ! यो पृथ्वीलोकको होइन, मंगल ग्रहमा बन्ने सिंहदरवारको शिलान्यास थियो । कुनै दिन मंगल ग्रहमा मानव बस्ती बस्न सक्ने परिकल्पना त तपाईंले पनि सुन्नुभएकै होला । हाम्रा दूरदर्शी महाराजका अनुसार, त्यसवेला त्यहाँ पनि चुच्चे नक्शा भएको नेपाल देश हुनेछ । नेपाल भएपछि सिंहदरवार चाहियो नै । हो, त्यही सिंहदरवारको शिलान्यास गरेका रे, उनले । अब त कुरा छर्लंग बुझ्नुभो नि ?

अन्त्यमा, तपाईंलाई खुसुक्क अर्को सूचना पनि दिऊँ । शिलान्यास त भइहाल्यो, उद्घाटन चाहिं नयाँ वर्षको प्रारम्भमा गर्ने योजना रहेछ । त्यसका लागि कालो ग्रेनाइटमा सुनौला अक्षरले लेखिएको भव्य शिलालेख तयार भइसकेको रहेछ, जसमा भनिएको छ, ‘श्री ८ महाराजका करकमलबाट मंगल ग्रहमा निर्मित हुने सिंहदरवार भवनको उद्घाटन आज सम्पन्न भयो । मिति : २०७८ वैशाख १ गते बुधवार ।’

नयाँ वर्षको शुभकामना !