१९.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १४७

नाकाबन्दीले कोपरेका घाउहरु

कतारमा नाकाबन्दीकाे असर
दीपक भेटवाल

काठमाडौं — कतार एयरवेजका सिइओ अल बकर भन्छन, ‘देशहरु बीचको कुटनीतिक संकट ढिलो वा चाडो जहिले टुगिंएपनि मान्छेको मनमा लागेको घाउ निकै गहिरो भइसकेको छ । र, मान्छेहरुले यो भुल्न सक्दैनन ।’

नाकाबन्दीले कोपरेका घाउहरु

नाकाबन्दीअघि कतार एयरवेजको दोहा–दुबई–दोहा उडानलाई दुबई सटल भनिन्थ्यो । दुबई सटलले सासै नफेरी बिहानैदेखि अवेर रातिसम्म यात्रुहरु ल्याउने र पुर्‍याउने गरिरहन्थ्यो । दोहाको एयरपोर्टबाट पांग्राले भुईँ छाड्नासाथ जाहाज फनक्क पुर्वतिर मोडिएर पर्सियन खाडीको सागरमाथि कावा खान थाल्छ । त्यसपछि जहाजले पूरा उचाई लिन नपाइउँदै दुबई एयरपोर्टमा ओर्लिने सुरसार थाल्छ । हेर्दाहेर्दै जहाजले दुवई एयरपोर्टको रनवेमा पांग्रा टेकाउन आईपुग्छ । एक घण्टाको उडान भएको दोहा–दुवईको हवाई यात्रा उडेको एकै छिनमा मिलिक्कै दुबई आईपुग्छ । कतार एयरवेजले मात्र दुबईको लागि दैनिक बाह्रवटा उडान भथ्र्यो ।

उसैगरी दुबईको इमिरेट्स एयरलाइन्सले दोहाको लागि दैनिक एघार वटा जति उडान भथ्र्यो । यूएईको दुबई, आबुधाबी, शारजाहलगायतको सहरमेत जोड्दा कतार एयरवेजले उडानहरु बीस जति पुग्थ्यो । त्यतिनै संख्यामा यूएईका बिभिन्न हवाई कम्पनीहरुले दोहाको लागि उडान भर्थे । कतारको दोहास्थित हमाद अन्तराष्ट्रिय बिमानस्थलबाट बहराइन तथा साउदीका अरबको बिभिन्न शहरहरुमा पनि उसैगरी हवाई उडानको बाक्लो आवतजावत भइरहन्थ्यो । कतारको अर्को छिमेकी मुलुक बहराइन त झन दोहाबाट तीस मिनेटको हवाइ उडानमा आइपुगिन्छ । राजधानी दोहाबाट एकघण्टामा सडक मार्गबाट नै साउदी अरेबियाको सिमानापार भइसक्छ । यसरी नाकाबन्दी अघिसम्म खाडीका यि देशहरु सिमानाबिहीन जस्तो लाग्ने भुगोलमा बाँचेका थिए ।

खाडी देशका नागरिकहरुलाइ एक अर्काको देशमा भ्रमण गर्न भिसाको जरुरत पर्दैन । निर्वाध रुपमा एकअर्का देशमासहजै बसोवास गर्न, ब्यापारव्यवसाय चलाउने अनुमति प्राप्त छ । बिद्यार्थीहरु यताउताका बिद्यालय वा विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरिरहेका हुन्छन । वारिपारी जस्तो लाग्ने यि देशहरुका नागरीकबीच बिहेवारी चल्छ । ससुराली, मावली एक अर्का देशमा छरिएका छन । बहुबिवाहले मान्यता पाएको हँुदा कतिपयले एक भन्दा बढी श्रीमतीहरु फरक फरक देशमा राखेका छन् । कतारमा मात्र ११,३८७ जना बहराइनी , साउदी र इमाराती (युएई) नागरिकहरु बसोबास गर्छन् । नाकाबन्दी अघिसम्म खाडीराष्ट्रका मुलुकहरु एकै मुलुक जस्ता थिए । उनीहरु एकअर्काको देशमा हिंडडूल गर्न, बसोबास गर्न, बिहेवारी गर्न स्वतन्त्र थिए ।

नाकाबन्दी अघिसम्म हरेक बिहीबार घाम डुब्दै जान थालेपछि कतारको हमाद अन्तराष्ट्रिय बिमानास्थलमा दुवई र बहराइनमा दुई दिने छुट्टी मनाउन जाने यात्रुहरुको मेला लाग्थ्यो ।
खाडी मुलुकहरुमा शुक्रबार र शनिवार दुई दिन सरकारी छुट्टी हुन्छ । शनिबार साँझ उताबाट फर्किने यात्रुहरुको बिमानस्थलमा थामिनसक्नुको भीड लाग्थो । यि देशका नागरिकबीच पारिवारिक भातृत्वको सम्बन्ध थियो । यिनीहरुबीचको आपसी सम्बन्ध आर्थिक, सामाजिक वा सांस्कृतिक मात्र होइन भावानात्मकरुपले पनि कसिलो थियो । यि देशहरुले आपसी देशहरुलाई छिमेकी होइन, दाजुभाई जस्तो सद्भाव प्रकट गर्दथे ।

कतार, यूएई, बहराईन, साउदी अरेबीयाबीच दैनिक सयौंको संख्यामा हुने हवाई उडानहरुको पनि यि देशबीचको कसिलो सम्बन्धको झलक देखाउँछ । तर दुइसाताअघि अप्रत्याशितरुपले बिकसित भएको खाडीको कुटनैतिक संकटले दाजुभाईजस्ता यि देशको सम्बन्धको सबै डोरीहरु चुँडिएको छ । साउदी, बहराइन तथा यूएई सरकारले कतारसँग कुटनीतिक सम्बन्धबिच्छेद गर्ने घोषणासँगै कतारका नागरिकलाई पनि १४ दिनभित्र आफनो देश छाड्न र आफ्ना नागरिकलाई पनि १४ दिनभित्र कतारबाट फर्कन आदेश दिएपश्चात, देश –देशबीचका कुटनीतिक सम्बन्ध मात्र होइन, नागरिकबीचको भावानात्मक सम्बन्ध पनि टुटेको छ ।

सिमानाको ढोका बन्द भएपनि एक अर्कामा मनको सम्बन्ध भएका यि देशका नागरिकलाई लागि मनको ढोका बन्द गर्न हम्मेहम्मे परेको छ । उनीहरु बैवाहिक, पारिवारिक तथा समाजिक सम्बन्धको डोरीले बाँधिएका छन् । उसै पनि पवित्र महिना रमदान इस्लाम समाजमा कठोर ब्रत राखेर मन, बचन र कर्मलाई शुद्दतातिर उन्मुख गर्ने याम हो । तीस मिनेटको हवाई उडानबाट कतारीहरु ईफतार खान बहराईनमा भएका नातागोताकोमा पुग्छन र सहुर खान फेरी कतार फर्किसक्छन् । इमारातीहरु (युएइका नागरिक) दुबईमा इफ्तार खाएर एक घण्टाको हवाई उडानमा सहुर खान कतारी ईष्टमित्रकोमा आइपुग्छन् । पारिवारिक सम्बन्ध भएका साउदी, बहराईन, कतारका नागरिकबीच एकाअर्काको देशमा ईफ्तार वा सहुर खाँदै हार्दिकता साटासाट गर्न छोटो दुरीको हवाई यात्रामा फुत्त पुगेर फर्कने गर्छन । अझै रमादानको कठोर ब्रत सकिएपछि आउने पर्व इद उल्लासमय किसिमले मनाइन्छ । तर, राजनीतिको कठोर गणितले रमदानको याममा देखिने मानव मानवबीचको जीवन्त व्यवहारहरुलाई भष्म पारिदिएको छ ।

अलजजिरा लेख्छ, वाफा अलवाजेदी एक कतारी महिला हुन् । उनको पूर्व श्रीमान बहराइनी नागरिक हुन् र उनका पूर्व श्रीमानको तर्फबाट दुई सन्तान छन् । खाडी मुलुकहरुमा सन्तानले बाबुको नामबाट नागरिकता पाउने चलन छ । त्यसैले उनीसँग कतारमा बसोबास गर्दै आएका उनका दुई सन्तानहरुले बाबुको नामबाट बहराइनी नागरिकता पाएका छन् । बहराइनको सरकारले कतारमा भएका आफना नागरिकलाई मुलुक फर्किने आदेश दिएपछि वाफा अलवाजेदी अन्योलमा परेकी छन् । अब न उनका दुई सन्तानहरु कतारमा बस्न सक्छन, न उनी बहराईन जान पाउँछिन् ।

उनले भनेकी छन्, ‘हामीआफै भित्र हराएको महसुस गरिरहेका छौं । वाजेदीका दुई सन्तानले कठोर राजनीतिभित्रको जटिलता बुझ्दैनन् । शासकहरुको हुकुमको उल्लंघन गर्दा चुकाउनु पर्ने मूल्यको लेखाजोखा गर्न पनि जानेका छैनन् । उनीहरु बालसुलभ भावमा भनिरहेका छन् “हामीसँग बहराइनको पासपोर्ट भए पनि हामीलाई कतार नै आफनो घरजस्तो लाग्छ । हामी हाम्रो आमासँण्ग छुट्टिन चाहदैंनौ । हामी कतारमा नै बस्छौ ।”

त्यसैगरी, दिवंगत श्रीमान साउदी नागरिक भएकी एक कतारी महिला आफ्ना दुई सन्तान सँगै साउदी अरबमा बसोबास गर्दै आएकी थिइन । साउदी सरकारको आदेशले उनलाई मुलुक छाड्न भनिएको छ । उनलाई यो पनि भनिएको छ की उनले आफ्नो छोरा, जो अपाङ्ग छन र प्रतिपल मातृ स्याहारको आवश्यकता छ, साथमा लैजान पाउने छैनन् किनकी उनका छोरा साउदी नागरिक हुन ।

लोग्ने–स्वास्नि छुट्टिनु परेको छ, नानीहरुले आफ्ना आमाबाबु छाड्नु परेको छ । विद्यालय वा विश्वबिद्यालयमा अध्यनरत छात्रछात्राले आफ्नो भविष्य छाडेर फर्कनु परेको घटनाहरु अनिगिन्ती छन् । कतारको राष्ट्रिय मानवअधिकार समितिमा समेत यस्ता खालका घटनाको उजुरीहरु दर्ताको खात सातसय नाघिसकेको छ । तर, नाकाबन्दीमा सामेल देशहरुले कतार र उसका नाकगरिकप्रति सहानुभूति जनाउदासमेत कारवाही हुने क्रम चलेको छ ।

नेपालीहरुको लागि नाकाबन्दी भन्नासाथ दैनिक उपभोग्य बस्तुको हाहाकार, ग्यासको अभाव, पेट्रोलको लाइनजस्ता दृश्यहरु बिम्ब बन्छन् । तर कतारमा नाकाबन्दी लागे पनि बाहिरी दुनियाँ ठीकठाक देखिन्छ । ग्याँसको हाहाकार छैन । अन्नपानीको यथेष्ट जोरजाम छ । स्कुल, कार्यालय, कारखाना सबै आफआफ्नै तालिकामा चलिरहेका छन । सडकबत्तिले सहरलाई रातभरी पनि उज्यालो राखेको छ । सडकमा सवारीको आवतजावतमा कुनै फेरबदल छैन् र पनि हाम्रो जस्तै कतारी नागरिकहरुको मनमा पनी छिमेकी देशले लगाएको अमानवीय नाकाबन्दीको गहिरो घाउ दुखेर बसेको छ । किनकी छिमेकी देशले कतारमाथि लगाएको नाकाबन्दीले दुइ देशका नागरीकबीचमात्र होइन, एउटै परिवारभित्र पनि धाँजा पारेको छ । हिजोसम्म एउटै छानोमुनी बसेर जीवन बाँचिरहेका परिवारका सदस्यहरु पनि धाँजा फाटेर चिरा परेको जमिनको दुई फरक फरक किनारझैं उभिन बाध्य छन् ।

तब त कतार एयरवेजका सिइओ अल बकर भन्छन,‘देशबीचको कुटनीतिक संकट ढिलो वा चाडो जहिले टुगिंएपनि मान्छेको मनमा लागेको घाउ निकै गहिरो भइसकेको छ । र, मान्छेहरुले यो भुल्न सक्दैनन् ।’

ट्वीटर : @deepakbhetwal

प्रकाशित : असार ६, २०७४ १४:४०
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा बारम्बार परीक्षार्थीको उत्तरपुस्तिका हराउने गरेको छ। यसको समाधान कसरी हुन्छ?