सेताम्य तिलिचो

यतिबेला पुग्नेले त्यो अनुभव गर्न सक्छन् । साहसिक यात्रा रुचाउनेको रोजाइको यो गन्तव्य यतिबेला सेतो पछ्यौरी ओढेझैं देखिएको छ । असोजदेखि मंसिरसम्म आकाशभन्दा गाढा नीलो देखिने तालको पानी बर्खायाममा रङविहीन (पानीकै रङ) देखिन्छ । यतिबेला अघिपछि देखेजस्तो नभएको पोखरा छोरेपाटनका दीपेश शाही ठकुरीले बताए । तस्बिरमा नीलो देखिने तिलिचो अहिले सेतो छ । ‘एड्भेन्चर नै हुन्छ भनेर तिलिचो उक्लियौं । ताल अहिले पुरै सेतो छ,’ उनले भने । पोखराकै सन्तोष शाही ठकुरीका हिउँले ढाकिएको ताल देखेर छक्क परे । पुरै जमेको छ ।

काठमाडौंबाट चैत दोस्रो साता तिलिचो घुम्न आएका श्रीधर सिंहले तिलिचोको रूप अनौठो लागेको बताए । ‘पानी पनि जमेछ,’ उनले भने । उनका अनुसार यो यात्रामा खाङसार कटेपछिको पहिरो क्षेत्रमा हिउँले बाटो बिगारेको छ । असहज तरिकाले हातखुट्टा टेकेरै तिलिचो पुग्नेलाई फर्किंदा पनि उस्तै सास्ती छ । तर ताल पुगेपछि भने स्वरूप अनौठो देख्न पाउनु आफैंमा बेग्लै रोमाञ्च अनुभव हुन्छ ।

नार्पाभूमि गाउँपालिका सूचना प्रविधि अधिकृत उज्ज्वल बाँस्तोलाका अनुसार भदौ अन्तिमतिर तिलिचो ताल पुरै नीलो देखिएको थियो । यसपटक पुग्दा ताल जमेर पुरै सेताम्य देखियो । ‘बेसक्याम्पबाट माथि उक्लिएपछि हिउँमै हिँड्यौं । हिउँमा टेक्दै तिलिचो पुग्यौं,’ उनले भने ।

मनाङ ङिस्याङ गाउँपालिका अध्यक्ष कान्छा घलेका अनुसार चिसो र हिमपातको समय तिलिचो सेताम्य देखिन्छ । ‘बर्सेनि ३/४ महिना पुरै हिउँ जमेको हुन्छ,’ उनले भने । उनका अनुसार तिलिचो पुसको पहिलो सातादेखि वैशाख आधाआधीसम्म हिउँले भरिन्छ । हिमालमा तापक्रम बढ्दै गएपछि हिउँ पग्लिन्छ ।

अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजना (एक्याप) इलाका संरक्षण कार्यालय मनाङका प्रमुख लेखनाथ गौतमका अनुसार यो समय केही विदेशी र स्वदेशी पर्यटक तिलिचो गएका छन् । चक्रीय अन्नपूर्ण पदमार्गमा पर्यटक आगमन बढेसँगै पदमार्गको एउटा गन्तव्य तिलिचो तालमा पनि पर्यटक जान थालेको उनले बताए । सरकारले विदेशी पर्यटकको आगमन खुला गरेको ५ महिनामा १ सय ८८ पर्यटक चक्रीय अन्नपूर्ण पदमार्गमा भित्रिएका छन् । मार्च महिनामा मात्रै १ सय ३७ विदेशी पर्यटक पदमार्गमा भित्रिएको उनले बताए ।

विश्वकै चर्चित ट्राभल गाइडबुक लोन्ली प्लानेटले चक्रीय अन्नपूर्ण पदमार्गलाई उत्कृष्ट १० मा समेटेपछि यसको चर्चा देश–विदेशमा हुने गरेको छ । तर, कोरोना महामारीका कारण पर्यटक अझै नेपाल आउन सकेका छैनन् । यो अवस्थामा अन्नपूर्ण पदमार्ग र यसका गन्तव्यमा पनि पर्यटक आउन नसकेको पर्यटन व्यवसायी त्रिपल पी गुरुङ बताउँछन् । उनका अनुसार सरकारले विस्तारै पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि वातावरण बनाउन सके नेपालमा पर्यटक आगमन बढ्नेछ ।

चक्रीय अन्नपूर्ण पदमार्गको ढोका लमजुङको बेंसीसहरबाट करिब ६ घण्टाको मोटरयात्रापछि मनाङको चामे पुगिन्छ । चामेबाट ३ घण्टामा खाङसार पुगिन्छ । मनाङ ङिस्याङ गाउँपालिका–९ खाङसारमा पर्ने तिलिचो ताल पुग्न खाङसारबाट बेस क्याम्पसम्म करिब ५ घण्टा र बेसक्याम्पबाट तिलिचो ताल पुग्न झन्डै ४ घण्टा हिँड्नुपर्छ । ‘बाटाहरू केही अप्ठ्यारा छन् । धर्मशाला, खानेपानीको समस्या छ,’ उनले भने ।