कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२१.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६१

राज्यमन्त्रीको सांगीतिक कीर्तिमान

सिर्जनाको मूल्य नहुँदा कैयौं सर्जक राम्रो गर्दागर्दै पनि पलायन भइरहेको अवस्थाप्रति मानन्धरको चिन्ता
सुशीला तामा‌ङ

काठमाडौँ — बाल्यकालमा बुबाले भजन गाउँदा उनी चाख मानेर सुन्थे र त्यसैको सिको गर्थे । यौवनकालमा टोल छिमेकमा थुप्रै क्लबमा आबद्ध भएर साथीभाइलाई सांगीतिक कार्यक्रम आयोजना गर्न सघाउँथे । संगीत प्रशिक्षणमा पनि उनले अरुलाई हौसला प्रदान गरे ।

राज्यमन्त्रीको सांगीतिक कीर्तिमान

तर आफू भने प्रत्यक्ष संगीत क्षेत्रमा कहिल्यै अग्रभागमा देखा परेनन् । यद्यपि संगीतलाई केही न केही पाटोबाट माथि उठाउने प्रण थियो, सहरी विकास राज्यमन्त्री रामवीर मानन्धरको ।

सांगीतिक फाँटप्रति रहेको आफ्नो मोहलाई भने उनले एकै पटक विश्व कीर्तिमानीको बाटोमा ल्याएर सार्वजनिक गरिदिए । गत पुस १० मा राजधानीमा सम्पन्न ‘सोलो कन्सर्ट बाई अस्ट्यान्डिङ मिनिस्टर’ कार्यक्रममा उनले लगातार ४ घण्टा ५ मिनेट २० सेकेन्ड गीत गाएर ‘वर्ल्ड बुक अफ रेकर्ड’ मा विश्व कीर्तिमान राखे । उनले नारायण गोपाल, तारादेवी, अरुणा लामा, दीप श्रेष्ठ, कर्णदासलगायतका ५९ वटा गीत गाएका थिए ।

नेपाली संगीतलाई माथि उठाउने उद्देश्यले आफूले उक्त प्रयास गरेको मानन्धर बताउँछन् । संगीतप्रति उनको मोह त थियो तर यसैमा लागेर कलाकार बन्छु भन्ने कहिल्यै सोचेनन् । उनी हरेक दिन योगकै रूपमा रियाज गर्थे, यो क्रम अहिले पनि जारी छ । ‘संगीतमा मेरो एक किसिमको लगाव पहिलेदेखि नै रहेछ । २०३५ सालतिर देउसी खेलेर जम्मा भएको पैसाले पटनामा गएर दुई सय रुपैयाँको गितार किनेको थिएँ । समय बित्दै जाँदा यो कुरा महसुस नै गरिनँ,’ उनले भने, ‘लकडाउनका बेला संगीतमा विश्व कीर्तिमानका बारेमा अध्ययन गर्दै गएँ । स्टेजमा स्ट्यान्डिङ भएर संगीतमा कीर्तिमानी कायम गरेको देखिनँ । हरेक दिन रियाज गरिरहेकाले गीत गाउन सक्छुजस्तो लागेर रेकर्ड राख्ने अठोट गरेँ ।’

नयाँ दिल्लीमा आयोजित समारोहमा मानन्धरलाई भारतका सामाजिक न्याय तथा राज्यमन्त्री रामदास आठवलेले ‘वर्ल्ड बुक अफ रेकर्ड’ को प्रमाणपत्र हस्तान्तरण गरिसकेका छन् । ‘विश्वमा संगीतबाट रेकर्ड राख्नु नै नेपाली संस्कृति र सांस्कृतिक पहिचानलाई माथि उठाउनु हो । नेपाल अनेक कला, संस्कृति र संगीतमा धनी छ तर कलाकार गरिब छन्,’ मानन्धर भन्छन्, ‘कला र कलाकारलाई राज्यको नीतिगत तह र विश्वमा पुराउनु नै मेरो मुख्य उद्देश्य हो ।’ नेपालमा प्रविधिको विकाससँगै संगीत क्षेत्रमा स्रष्टा मारमा परिरहेको उनले नियालिरहेका छन् । सिर्जनाको मूल्य नहुँदा कैयौं सर्जक राम्रो गर्दागर्दै पनि पलायन भइरहेको अवस्थाप्रति उनले चिन्ता व्यक्त गरे । ‘रेडियो नेपालमा रेकर्ड भएका थुप्रै गीत विभिन्न संस्थाले आफ्नै सम्पत्ति बनाएर बिक्री गरिरहेका छन्,’ उनले भने, ‘यो प्रवृत्ति तत्काल रोक्न जरुरी छ । स्रष्टाको प्रतिलिपि अधिकार स्थापनाका लागि विशेष रूपमा लागिपरेको छु ।’

प्रतिलिपि अधिकारका लागि संगीत रोयल्टी संकलन समाजले प्रभावकारी रूपमा काम गर्न नसकेको उनको गुनासो छ । सबै सिर्जना र स्रष्टाको अभिलेख आधिकारिक रूपमा राख्न नसक्दा समस्या समाधान हुन नसकेको उनले बताए । ‘कुनै गीतमा रचनाकार, संगीतकार तथा गायक उत्तिकै हकदार हुने भएकाले यी तीन पक्षले सिर्जनाको उत्तिकै मूल्य पाउनुपर्छ,’ उनले भने ।

यसका लागि प्रतिलिपि अधिकार स्थापित गर्न संस्थागत रूपमा अगाडि बढिरहेको मानन्धरले बताए । नीतिगत रूपमा नै प्रस्ताव भइसकेकाले छिट्टै योजनाले मूर्तरूप पाउनेमा उनी विश्वस्त छन् । प्रविधिसँग प्रत्यक्ष जोडेर सर्भर नै खडा गर्ने उनको योजना छ । ‘सर्भरमा लिंक भएपछि कसको रचना कसले प्रयोग गर्‍यो भन्ने यकिन तथ्यांक हुन्छ र स्रष्टाले पाउने मूल्य सीधै प्राप्त हुन्छ,’ उनले भने, ‘यसका लागि प्रत्येक स्रष्टा दर्ता हुनैपर्छ ।’

प्रकाशित : वैशाख ३, २०७८ १२:०६
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?